وطن امروز نوشت: رفتار دیپلماتیک دولت حسن روحانی در قبال تحولات منطقه از همان ابتدای شروع به کار این دولت مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است. در برهه‌ای نیز برخی نشانه‌ها و گزارشات داخلی و خارجی حکایت از آن داشت که برخی در دولت تمایل دارند مناسبات دیپلماتیک در قبال تحولات منطقه، تابع یک مدل متفاوت شبیه برجام قرار گیرد.
بر همین اساس اصطلاح «برشام» برای آنچه دولت می‌خواهد بر سر منافع ایران در منطقه بیاورد، در ادبیات سیاسی کشور رایج شد. برشام استعاره‌ای از برجام بود و این نام را منتقدان سیاست انفعالی دولت در تحولات خارجی انتخاب کردند تا نسبت به اعمال این سیاست انفعالی در قبال تحولات منطقه نیز هشدار دهند. با این حال با پیروزی‌های مکرر جریان مقاومت در منطقه و افزایش قدرت چانه‌زنی‌های مقاومت، پروژه برشام رنگ باخت. این اما مانع آن نشده برخی نشانه‌ها که حاکی از عدم انگیزه دولت برای تحرک دیپلماتیک فعالانه در تحولات منطقه است، نادیده گرفته شود. ماجرای عدم حضور سفرای ایران در سوریه، یمن و عمان نیز از همین دست است.
آن زمان اعلام شد حسین شیخ‌الاسلام به عنوان سفیر جدید ایران در سوریه انتخاب خواهد شد. شیخ‌الاسلام نیز در مصاحبه با رسانه‌ها درباره احتمال معرفی‌اش به عنوان سفیر ایران در سوریه گفت: «این خبر را نه تایید می‌کنم نه تکذیب». با این حال تا مدتی درباره انتخاب سفیر جدید ایران در سوریه خبری منتشر نشد تا آنکه 23 آذرماه محمدجواد ظریف در کمیسیون امنیت ملی گفت سفیر جدید ایران در دمشق انتخاب و بزودی معرفی خواهد شد.
ظریف گفت: آقای شیبانی از دوستان ما و از سفرای فعال جمهوری اسلامی ایران است و در 3 سال وزارت بنده ایشان سفیر بودند. با توجه به اینکه مدت سفارت ایشان به مدت 5 سال به پایان رسیده بود و برای ادامه احتیاج به مجوزهای خاص بود باید مجوز ویژه گرفته می‌شد که بنده برای مجوز خاص اقدام نکردم، چون چنین سیاستی ندارم که مجوز ویژه بگیرم و تاکنون هم یک‌بار چنین درخواستی نداشته‌ام. درباره جایگزین ایشان به لحاظ حساسیت و ماموریت مهم بررسی‌های لازم صورت گرفته و سفیر انتخاب شده و بزودی معرفی خواهد شد. 20 روز بعد برخی خبرگزاری‌ها گزارش دادند جواد ترک‌آبادی به عنوان سفیر جدید ایران در سوریه انتخاب شده است. بر اساس گزارش این خبرگزاری‌ها، محمدجواد ظریف، جواد ترک‌آبادی را به حسن روحانی معرفی کرده و روحانی نیز با معرفی وی به عنوان سفیر ایران در دمشق موافقت کرده است اما از آن زمان تاکنون خبری درباره معرفی ترک‌آبادی به عنوان سفیر ایران در سوریه شنیده نشده است. دلیل این تعلل وزارت امور خارجه نیز مشخص نیست. در شرایطی که تحولات میدانی در سوریه به سود جبهه مقاومت بوده است و برخی کشورهای منطقه و همچنین روسیه نیز فعالیت‌های دیپلماتیک خود در سوریه را در سطح وزیر دنبال می‌کنند، دلیل تعلل مشکوک وزارت امور خارجه برای انتخاب و معرفی سفیر جدید ایران در دمشق چیست؟
آخرین سفیر ایران در یمن نیز سیدحسین نیکنام بود. او شهریور ماه سال 1394 به ایران آمد و گفته شد به دلیل بیماری و برای طی کردن مراحل درمان به کشور بازگشته است اما از آن زمان تاکنون سفارت ایران در یمن بدون سفیر فعالیت می‌کند. بیش از یک سال و نیم از زمان بازگشت نیکنام به ایران می‌گذرد و با طولانی شدن مراحل درمانی او، هنوز سفیر جدید معرفی نشده است. این نکته نیز قابل تامل است که منعی برای فعالیت سفارتخانه‌های کشورهای خارجی در یمن وجود ندارد و کشورها با حضور سفیر، فعالیت‌های دیپلماتیک خود را در یمن انجام می‌دهند.
نمونه جالب‌تر این ماجرا درباره وضعیت سفارتخانه ایران در عمان است. علی‌اکبر سیبویه آخرین سفیر ایران در عمان بوده است. او اوایل خرداد ماه امسال به ایران بازگشت. سیبویه از سال 1391 سفیر ایران در عمان بود. درباره سیبویه نیز اعلام شده دلیل بازگشت او از عمان پایان یافتن زمان ماموریتش بوده است. حال با وجود گذشت بیش از 9 ماه از پایان ماموریت سیبویه در عمان، هنوز سفیر جدید ایران به عمان نرفته است. آن زمان اعلام شد حسین امیرعبداللهیان جانشین سیبویه است اما کمی بعد مشخص شد امیرعبداللهیان اعلام کرده است به خاطر مسائل خانوادگی نمی‌تواند در خارج از کشور فعالیت کند. البته برخی کارشناسان می‌گویند انتخاب امیرعبداللهیان به عنوان سفیر جدید ایران در عمان، پس از ماجرای عزل او از معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه بوده و بیشتر یک اقدام روانی برای کاهش اعتراضات بوده است. به هر حال از آن زمان تاکنون خبری درباره انتخاب سفیر جدید ایران در عمان شنیده نشده است. البته 24 آذرماه امسال بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت سفیر جدید ایران در عمان انتخاب شده است و پس از تایید آن توسط روحانی، مراحل دیپلماتیک آن طی خواهد شد. اکنون نزدیک به 3 ماه از این اظهارنظر سخنگوی وزارت امور خارجه می‌گذرد و هنوز سفیر ایران در عمان معرفی نشده است. به هر حال عدم حضور سفرای ایران در این کشورها قطعا بر سطح روابط و فعالیت دیپلماتیک ایران تاثیر خواهد گذاشت. از ابتدای فعالیت دولت حسن روحانی، ضعف دیپلماتیک ایران در منطقه آشکار شد. حتی به‌رغم برخی سفرهای منطقه‌ای ظریف و نیز دیدارهای اخیر حسن روحانی از منطقه، همچنان ضعف دیپلماسی منطقه‌ای ایران به چشم می‌خورد. این ناتوانی در ماجرای معطل ماندن وضعیت سفارتخانه‌های ایران در منطقه نیز به چشم می‌خورد. گویی تمایلی نیز برای پایان دادن به این بلاتکلیفی وجود ندارد.
نقوی‌حسینی: وزارت امور خارجه درباره وضعیت سفارتخانه‌ها توضیح دهد
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با انتقاد از عدم تعیین تکلیف سفرای ایران در برخی کشورهای منطقه گفت: در هیچ شرایطی سفارت‌های ما نباید در کشورهای حساس منطقه بدون سفیر باشد. سیدحسین نقوی‌حسینی در گفت‌وگو با مهر، با اشاره به اداره برخی سفارتخانه‌های ایران در کشورهای منطقه از جمله سوریه، یمن و عمان بدون حضور سفیر با وجود گذشت چند ماه از اتمام ماموریت سفرای قبلی اظهار داشت: این سوالی است که برای ما وجود دارد که چرا این سفارتخانه‌ها بدون سفیر مانده است و تمایل داریم وزارت امور خارجه به این سوال پاسخ دهد. وی با بیان اینکه سفیر، نماینده هر کشور در کشور میزبان است، اظهار داشت: اگر ما نماینده‌ای در کشور طرف مقابل بویژه کشورهای حساس منطقه مانند سوریه نداشته باشیم، قطعا از اهداف دیپلماتیک خود عقب می‌مانیم. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: وزارت امور خارجه مراقب باشد در هیچ شرایطی سفارتخانه‌های ما بدون حضور سفیر اداره نشود، بویژه اینکه برخی کشورهای منطقه برای ما اهمیت فوق‌العاده دارد؛ از جمله اینکه ما در سوریه زحمت کشیده‌ایم تا امنیت در منطقه برقرار شود و الان نیاز است نماینده ما در آنجا حضور داشته باشد. نقوی‌حسینی همچنین خواستار تعیین تکلیف هرچه سریع‌تر سفرای ایران در برخی کشورهای منطقه با توجه به وضعیت حساس کنونی شد.
