مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر با بیان کلیدواژه‌هایی همچون اقتصاد مقاومتی، نرمش قهرمانانه و جهادکبیر راهکارهایی را پیش روی مسئولان قرار دادند که اگر همین کلیدواژه‌ها از سوی مسئولان عملی شود کشور گام‌های ایده‌آلی را در مسیر پیشرفت برمی‌دارد.
«جهاد کبیر» به معنای اطاعت نکردن از دشمن و کافر به تازگی از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده است که این کلیدواژه نیز می‌تواند به عنوان راهکار رفتار با دشمن برای مسئولان مطرح باشد.
اصولا در فرهنگ اسلامی، جهاد به نوعی تلاش پرمشقت برای دستیابی به هدف گفته می‌شود که دشوارترین نوع آن جهاد با نفس و همان جهاد اکبر است و نوع دیگر آن جهاد اصغر یا نبرد با دشمن در میدان کارزار است.
جهادکبیر در آیه 52 سوره فرقان اشاره شده است که مفسران، جنس آن را جهاد فرهنگی و علمی و اعتقادی بیان کرده‌اند.
در رابطه با تحلیل فرمایشات مقام معظم رهبری در زمینه «جهاد کبیر« و چگونگی عملیاتی کردن این موضوع در جامعه با رضا روستا آزاد عضو هیئت علمی و رئیس سابق دانشگاه صنعتی شریف به گفت‌وگو نشستیم.
جهادکبیر که مقام معظم رهبری به تازگی مطرح کرده‌اند به چه صورت تحلیل می‌شود؟
روستاآزاد: آنچه مقام معظم رهبری می‌گویند این است که دشمن دندان تیز و شمشیر نشان می‌دهد که با این مسئله جهاد می‌کنیم ولی وقتی نرم پیش می‌آید و لبخند می‌زند باز هم باید جهاد کرد زیرا دشمن در این صورت هم آرام آرام پیش می‌آید ولی خشونت ظاهری را در دشمن نمی‌بینیم که اینجا جهاد سخت‌تر است.
همانطور که پیامبر اسلام(ص) زمانی‌که یارانشان از جبهه آمدند فرمودند آفرین بر شما که جهاد اصغر کردید و حالا جهاد اکبر پیش رو است.
جهاد اکبر مبارزه با نفس است و رابطه مقابلی بین مبارزه با نفس به عنوان جهاد اکبر و مقابله با دشمن وقتی در حال نفوذ با لبخند است وجود دارد ولی هر دو از یک مسئله ناشی می‌شود.
یعنی در سیستم جدید که دشمن لبخند می‌زند و آرام آرام پیش می‌آید کسانی که در مقابل این حرکت نمی‌ایستند و این چالش را جواب نمی‌دهند از نظر نفسانی مشکل دارند و مهم‌ترین مشکل هم سستی و تنبلی است.
به طور کلی جهاد کبیر در انقلاب اسلامی به چه صورت انجام گرفته است؟
روستاآزاد: دشمن در 37 سال گذشته با انقلاب اسلامی و حتی پیش از آن یعنی از خرداد سال 42 به این طرف با جوهره انقلاب اسلامی برخورد خشن داشته است.
البته مقابله با برخورد خشن راحت‌تر است زیرا طرف مقابل اظهار دشمنی می‌کند که ما تاکنون در این قضیه عملکرد قابل قبولی در انقلاب اسلامی داشتیم ولی از چند وقت قبل دشمن بر روی نفوذ حساب باز کرده است. به طوری که هیلاری کلینتون به صراحت این موضوع را بیان کرده است و ظاهرا نظریه‌پردازان جهان غرب نیز بر روی نفوذ کار می‌کنند.
در بحث نفوذ دشمن چگونه عمل می‌کند؟
روستاآزاد: در بحث نفوذ حرکت دشمن با لبخند است و آرام آرام پیش می‌آید بنابراین برخی که در مقابله با چالش و سختی دادن به خودشان مشکل دارند وقتی دشمن لبخند می‌زند امید در دل‌شان باز می‌شود که ما با هم طرح دوستی بریزیم ولی نمی‌دانند که دشمن در حال لبخند است اما با همان لبخند آرام آرام به جلو می‌آید.
همانطور که می‌بینیم اموال ما را در دادگاه‌ها مصادره کرده و تحریم‌ها را ادامه می‌دهند، برخوردها و طرح‌های خشونت‌آمیز در رابطه با حقوق بشر و نهضت آزادی‌بخش را می‌بینیم، هر چند با نرمی صورت می‌گیرد ولی در عمل دشمنی‌ها دیده می‌شود.
در برابر این حرکت دشمن، چه نوع رفتارهایی وجود دارد؟
روستاآزاد: برخی در دل‌شان اینگونه آرزو می‌کنند که ای کاش طرف مقابل به جای جنگ با ما طرح دوستی بریزد که این مسئله خیلی خطرناک است. مثلا در انتخابات آمریکا آرزو می‌کنند که کلینتون بیاید نه ترامپ زیرا ترامپ رویکرد خود را خشن و واضح نشان می‌دهد ولی کلینتون ملایم‌تر برخورد می‌کند، این‌ها کسانی هستند که اهتمام و توان مقابله با دشواری‌ها را ندارند و دوست دارند که دشواری‌ها نباشد.
برخی اوباما را می‌پسندند و با توجه به اینکه اوباما اظهار می‌کند که بیش از هر رئیس جمهور دیگری به ایران فشار آورده و سخت گرفته است ولی برخی فکر می‌کنند جنس اوباما که ظاهرش منطقی نشان می‌دهد ترجیح دارد ولی کسی که آینده را در این ارتباط پیش‌بینی می‌کند هوشیار است.
وقتی طرف لبخند می‌زند و پیش می‌آید ما هم باید لبخند بزنیم و با او مقابله کنیم یعنی با شگرد خودش که لبخند است باید مقابله کنیم ولی سفت و محکم جلوی دشمن بایستیم و حرف‌ها را به صورت متین ولی جدی مطرح کنیم.
* سه نوع برخورد در برابر دیپلماسی دوستی دشمن
در حال حاضر این مسئله در کشور ما انجام می‌شود؟
روستاآزاد: این مسئله در تمام بخش‌های جامعه انجام نمی‌شود و برخوردها مختلف است، برخی دوستان لبخند را با لبخند جواب می‌دهند و مقابله نمی کنند و اظهار دوستی می‌کنند یعنی باورشان می‌شود که دشمن واقعا دوست است.
برخی لبخند را با پرخاشگری جواب می‌دهند که این هم درست نیست. وقتی لبخند می‌زنند ما هم باید لبخند بزنیم ولی محکم بایستیم.
کسانی که لبخند می‌زنند و محکم می‌ایستند دسته سوم هستند که کار درست را انجام می‌دهند. بنابراین من سه تیپ برخورد را در این زمینه می‌بینم.
برخی دوستان در برابر لبخند پرخاشگری می‌کنند که اصل این کار درست است ولی در قشر متوسط و خاکستری جامعه نفوذ نمی‌کنند و قانع نمی‌شوند و می‌گویند طرف مقابل از در دوستی درآمده ولی این‌ها پرخاشگری می‌کنند که این کار خطرناک است.
فرهیختگان و سیاست‌مداران ما باید بدانند که این مسئله جواب نمی‌دهد. در تاریخ هم به طور مثال امام رضا (ع) وقتی مأمون با لبخند پیش آمد و حتی پیشنهاد ولایت عهدی داد امام پرخاشگری نکرد زیرا برای مردم عادی مسئله‌دار می‌شدو فکر می‌کردند حالا که نظام روی خوش نشان می‌دهد فرزند پیامبر روی خوش نشان نمی‌دهد. ولی امام با روی خوش و با همان شگرد خودشان با آنها رفتار کرد و پیشنهاد ولایت عهدی را به زور پذیرفت و به مردم هم نشان داد که این کار را به زور انجام داده است که این کار امام رضا (ع) از دیدگاه سیاسی واقعا ظریف و قابل تأمل بود.
دوستان باید از عملکرد امام رضا در زمان مأمون و برخورد منافقانه مأمون با امام الهام بگیرند و با الهام از این روش عمل کنند.
آیا اقتصاد مقاومتی هم می‌تواند نوعی جهادکبیر به شمار رود؟
روستاآزاد: اقتصاد مقاومتی نیز نوعی جهاد کبیر به شمار می‌رود زیرا وقتی با نیت خدایی تلاش جدی انجام می‌دهیم جهاد کبیر است چون برای این کار لازم است که بر روی نفس خود پا بگذاریم و تنبلی و سستی را از بین ببریم و بتوانیم تلاش جدی را با انگیزه و نیت الهی دنبال کنیم.
اگر ما جهادکبیر را به درستی انجام ندهیم چه خطراتی در کمین ماست؟
روستاآزاد: اگر ما در این قضیه خطا کنیم دشمن نفوذ می‌کند تا شیرازه ما را به هم بزند، وقتی یک دسته به دشمن روی خوش نشان می‌دهند و یک دسته مقاومت می‌کنند حداقل جامعه دو بخش می‌شود و دشمن هم همین را می‌خواهد، در این صورت نزاع و اختلاف رخ می‌دهد و جبهه ما فشل می‌شود.
اقتدارمان از دست می‌رود و آنگاه که ضعیف شویم و اقتدار نداشته باشیم قاعدتا دشمن می تواند با حمله نظامی و فتنه‌گری از بیرون یا داخل افراد خودش را بیاورد و کسانی را مستقر کند که خائن به نظام و مملکت باشند.
