جهان به زودی اجرای توافق تاریخی برای حل یک بحران غیر ضروری – اگر چه خطرناک- درباره برنامه هسته ای ایران را گرامی خواهد داشت. همگی امیدار بودیم – و کماکان باور داریم- که حل مساله هسته ایران، امکان تمرکز مجدد بر چالش جدی افراط گرایی که کل منطقه و جهان را به ورطه نابودی کشانده است، فراهم کند.
رییس جمهور روحانی، به دفعات اعلام کرده اند که اولویت اصلی سیاست خارجی ایران عبارت است از دوستی با همسایگان، صلح و ثبات در منطقه و همکاری جهانی، به ویژه در مبارزه با افراطی گری. در مهرماه 1392، فقط یک ماه بعد از روی کار آمدن دولت جدید، ایشان ابتکاری را تحت عنوان جهان علیه خشونت و افراطی گری(WAVE) اعلام نمودند. این ابتکار در مجمع عمومی ملل متحد با اجماع به تصویب رسید و امیدی را برای ایجاد یک تلاش جهانی دور اندیشانه برای مبارزه با تروریسم ایجاد نمود.
متاسفانه برخی کشورها می کوشند از تعامل سازنده جلوگیری نمایند. بلافاصله بعد از امضای توافق موقت هسته ای در آذرماه 1392، عربستان سعودی که از فروریختن دیوار ایران هراسی به وحشت افتاده بود، تمامی امکانات خود را برای به شکست کشاندن این توافق بسیج کرد. امروز، شواهدی در دست است که برخی افراد در ریاض، نه تنها به تلاش هایشان برای جلوگیری از عادی شدن شرایط ادامه می دهند، بلکه مصمم هستند که کل منطقه را به سوی تقابل بکشانند.
عربستان سعودی نگران است که با کنار رفتن پرده بهانه جویی های هسته ای، تهدید جهانی واقعی، یعنی نقش فعال این کشور در پشتیبانی ازافراط گرایی خشن نمایان گردد. جلوه های توحش و بربریت آشکار است. در خانه، جلادان دولتی با شمشیر گردن می زنند - مشابه اعدام اخیر 47 زندانی در یک روز، شامل یک عالم محبوب مذهبی هم که عمرخود را وقف ترویج دفاع مسالمت آمیز از حقوق مدنی نموده بود. در خارج هم، مردان نقاب دار سرها را با چاقو از بدن جدا می کنند.
فراموش نکنیم که عاملین بسیاری از اقدامات تروریستی، از واقعه دهشتناک 11 سپتامبر گرفته تا تیراندازی در سن برناردینو و دیگر صحنه های توحش افراطی در این فاصله و تقریبا تمامی اعضای گروه های افراطی نظیر القاعده و جبهه النصره، یا از اتباع سعودی هستند و یا توسط عوام فریبانی که به پشتوانه دلارهای نفتی دهه هاست پیام های ضد اسلامی نفرت و فرقه گرایی را ترویج می کنند، شستشوی مغزی گردیده اند.
راهبرد فعلی سعودی ها خارج کردن توافق هسته ای از مسیر خود و همیطور تداوم - و حتی وخیم تر کردن- تنش ها در منطقه با استفاده از سه مولفه است: فشار به غرب؛ دامن زدن به بی ثباتی منطقه ای با ادامه جنگ در یمن و حمایت از افراط گرایی؛ و تحریک مستقیم ایران. تجاوز نظامی ریاض در یمن و حمایت آن از افراطی گری اموری واضح و آشکار هستند. ولی اقدامات تحریک آمیز برعلیه ایران، هیچگاه به سرخط رسانه های بین المللی تبدیل نشده است، چرا که خویشتن داری صبورانه ما مانع از آن تبدیل آن به بحران شده است.
دولت ایران در بالاترین سطوح قاطعانه تعرض دوازدهم دیماه به سفارت و کنسولگری سعودی را محکوم و امنیت دیپلمات های سعودی را تضمین نمود. ما اقدامات فوری برای کمک به بازگشت نظم به مجموعه دیپلماتیک سعودی را فراهم نموده و بر عزم جدی خود برای مجازات کلیه مهاجمین تاکید کرده ایم. ما همچنین اقدامات انضباطی در مورد کسانی که در انجام وظایف خود در حفاظت از این اماکن قصور داشته اند، اعمال کردیم و همچنین یک تحقیق و تفحص داخلی برای جلوگیری از تکرار جنین حوادثی در آینده را آغاز کرده ایم.
در مقابل، دولت سعودی و عمال آن، در سه سال گذشته تاسیسات دیپلماتیک ایران در یمن، لبنان و پاکستان را بطور مستقیم مورد هدف قرار داده اند – که منجر به کشته شدن دیپلمات های ایرانی و افراد محلی شده است. موارد دیگری از اقدامات تحریک آمیز نیز وجود دارند. زائران ایرانی هدف آزارهای سازمان یافته بوده اند – در یک مورد، دو مامور پلیس عربستان به دو پسر جوان ایرانی در جده تعرض کردند که باعث برانگیخته شدن خشم عمومی گردید. همچنین، اهمال سعودی ها در فاجعه منا به کشته شدن 464 نفر زائر ایرانی در مراسم حج اخیر انجامید. علاوه بر این، مقامات سعودی، چندین روز از پاسخ به درخواست های مکرر خانواده های قربانیان و دولت ایران برای دسترسی و بازگرداندن پیکرهای قربانیان خودداری کردند.
علاوه بر این، خطیبان دولتی در عربستان سعودی به عنوان یک رویه به نفرت پراکنی نه فقط علیه ایران، بلکه بر علیه تمامی شیعیان مشغول هستند. اقدام منفور گردن زدن اخیر شیخ نمر النمر، با فاصله کوتاهی بعد از نطق نفرت پراکنانه خطیبی در مسجدالحرام علیه شیعیان صورت گرفت که در اوایل سال 94 در خطبه دیگری گفته بود: "مخالفت ما با شیعه و عملیات انتحاری ما بر علیه آنها تا زمانی که روی زمین هستند، از بین نخو
اهد رفت."
با وجود این مسائل، ایران، با اطمینان از قدرت خود، اقدام تلافی جویانه ای برعلیه عربستان سعودی انجام نداده و از قطع – ویا حتی کاهش سطح – روابط دیپلماتیک خود با این کشور خودداری کرده بود. پاسخ ما تاکنون همراه با خویشتن داری بوده است؛ ولی صبر و تحمل یکطرفه دوام ندارد.
ایران تمایلی به افزایش تنش در منطقه ندارد. ما باید برای مقابله با تهدید افراطیون متحد باشیم. رییس جمهور و اینجانب، از اولین روزهای پس از انتخاب ایشان، چه به صورت عمومی و چه خصوصی، آمادگی خود را برای گفتگو، اشاعه آرامش و مبارزه با افراطی گری بی ثبات کننده اعلام کرده ایم. ولی این سخن در عربستان به گوش هایی ناشنوا برخورده است.
سران سعودی می بایست یک انتخاب انجام دهند:آنها می توانند به حمایت از افراط گرایان و اشاعه نفرت فرقه ای ادامه دهند، یا می توانند گزینه ایفای یک نقش سازنده برای ثبات در منطقه را انتخاب کنند. ما امیدواریم عقلانیت حاکم شود.
ترجمه فارسی مقاله وزیر امور خارجه در شماره امروز نیویورک تایمز
