همانطور که هر گردشگری که به بازاری در خاورمیانه سر زده باشد می‌داند که خاورمیانه‌ای‌ها در معامله بسیار سخت‌گیر هستند؛ و ایرانی‌ها، با تاریخ طولانی خود در استراتژی و تجارت، از زیرک‌ترین مذاکره‌کنندگان منطقه هستند. استیو ویتکاف مرد مورد اعتماد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، در منطقه، به زحمت در حال درک این مساله است.
ایان برمن معاون ارشد اندیشکده شورای سیاست خارجی آمریکا در واشنگتن است. برمن که سابقه سازمان سیا و وزارت خارجه و وزارت دفاع آمریکا همکاری داشته می‌نویسد:
وقتی ترامپ در دیدار 7 آوریل خود در دفتر بیضی کاخ سفید با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، به طور غیرمنتظره اعلام کرد که آمریکا مذاکرات مستقیمی را در مورد برنامه هسته‌ای ایران برگزار خواهد کرد، بازار گمانه‌زنی‌های بین‌المللی به شدت داغ شد. از آن زمان، این روند به سرعت پیش رفته و ویتکاف برای رایزنی با مقامات ایرانی در مورد آینده برنامه هسته ای این کشور به عمان و اخیراً هم به رم سفر کرده است.
نتیجه چه بود؟
- نتایج اولیه (برای طیفی که خواستار فشار حداکثری بر تهران هستند) ناامید کننده بود.
- ویتکاف پس از مذاکرات مقدماتی خود در مسقط، آشکارا از احتمال تعیین سقف 3.67 درصدی غنی‌سازی اورانیوم ایران صحبت کرد؛ دقیقاً همان سطحی که در برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (برجام) تعیین شده بود.
- خمانطور که قابل پیش‌بینی بود، این موضوع نگرانی‌هایی را در بین کارشناسان امنیت ملی آمریکا حفظ برنامه هسته ای ایران ایجاد کرد.
- شماری از منتقدان گفتند که توافق ترامپ با ایران چیزی جز همان توافق اوباما (برجام) نیست.
عقب‌نشینی نماینده ترامپ
- از آن زمان، به دلیل فشار داخلی کاخ سفید، ویتکاف از فرمول اولیه خود عقب نشینی کرد.
- او متعاقباً در ایکس نوشت: توافق با ایران تنها در صورتی تکمیل خواهد شد که مورد تائید ترامپ باشد؛ به این معنی که ایران باید برنامه غنی‌سازی هسته‌ای و تسلیحاتی خود را متوقف کند.
- کاخ سفید گرچه می‌گوید که همچنان هدف متوقف برنامه هسته ای ایران را دنبال می‌کند اما واقعیت این است که خطر (برای طیف حامی فشار حداکثری) نرم شدن موضع دولت ترامپ با گذشت زمان وجود دارد.
- به ویژه اینکه عباس عراقچی وزیر خارجه ایران، در گفتگو با رهبران منطقه به وضوح اعلام کرده که حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم غیرقابل مذاکره است و قطعاً روی میز مذاکرات دیپلماتیک قرار ندارد.
طرح ایران و رویکرد واشنگتن
- در همین راستا، مقامات ایرانی ایده طرح سه مرحله‌ای طولانی مدت را مطرح کرده‌اند که بر اساس آن جمهوری اسلامی در ازای لغو تحریم‌های آمریکا، غنی‌سازی اورانیوم خود را محدود خواهد کرد.
- همه اینها منعکس کننده استراتژی دیرینه ایران برای طولانی کردن روند دیپلماسی با غرب است.
- بنابراین، اکنون توپ به طور کامل در زمین واشنگتن است. در روزهای آینده، کاخ سفید باید در مورد پارامترهای گفتگوی خود با ایران و چه مدت زمان این گفت‌وگوها تصمیم بگیرد.
