چگونه اسرائیل مذاکرات هسته‌ای قبلی را شنود کرد؟

دور بعدی مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که در ادامه گفت‌و‌گو‌های اخیر در مسقط برگزار شده بود، قرار است در یکی از کشور‌های اروپایی انجام شود.

این مذاکرات که با میانجی‌گری عمان و با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، در روز شنبه ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ آغاز شد، با هدف بررسی مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها توصیف شده است. دو طرف فضای گفت‌و‌گو‌ها را "مثبت و سازنده" ارزیابی کرده‌اند، و طبق اخبار منتشر شده قرار است دور بعدی مذاکرات در رم برگزار شود.. ایتالیا به دلیل روابط دیپلماتیک متعادل با ایران و آمریکا و تجربه میزبانی نشست‌های بین‌المللی، گزینه‌ای مناسب به نظر می‌رسد.

دور بعدی مذاکرات که در روز شنبه ۱۹ آوریل ۲۰۲۵ برگزار خواهد شد، آزمونی مهم برای سنجش امکان پیشرفت در این مسیر دیپلماتیک خواهد بود.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، تأکید کرده است که مذاکرات همچنان غیرمستقیم باقی خواهد ماند و عمان نقش میانجی را حفظ خواهد کرد. وزیر خارجه عمان نیز از ادامه همکاری این کشور در فرآیند گفت‌و‌گو‌ها خبر داده است. از سوی دیگر، کاخ سفید مذاکرات مسقط را "گامی رو به جلو" خوانده و بر تعهد آمریکا به حل اختلافات از طریق دیپلماسی تأکید کرده است.

واضح است که اسرائیل به دلیل نگرانی‌های عمیق از برنامه هسته‌ای ایران و پیامد‌های ژئوپلیتیکی توافق هسته‌ای، با هرگونه توافق میان ایران و آمریکا، به شدت مخالف است، زیرا معتقد است این توافق نه تنها مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نمی‌شود، بلکه با رفع تحریم‌ها، قدرت اقتصادی، نظامی و نفوذ منطقه‌ای ایران را تقویت می‌کند و توازن قدرت را به ضرر اسرائیل و متحدانش تغییر می‌دهد.

برخی گمانه ها حکایت از این دارد که دلیل تغییر محل مذاکرات از عمان به اروپا به دلیل سیاست پنهان رژیم صهیونیستی برای شنود مذاکرات و غافلگیر نشدن(!) از توافق احتمالی ایران و آمریکا است.

اما ماجرای شنود اسرائیلی ها از مذاکرات هسته ای ایران، سابقه تاریخی نیز دارد، در سال ۲۰۱۵، اتهامات جاسوسی اسرائیل از مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ ابعاد گسترده‌ای یافت؛ شرکت امنیت سایبری کاسپرسکی در ژوئن ۲۰۱۵ بدافزار پیچیده‌ای به نام Duqu ۲.۰ را در سیستم‌های کامپیوتری سه هتل لوکس اروپایی میزبان مذاکرات کشف کرد: هتل بوریواژ پالاس در لوزان، جایی که مذاکرات اولیه چارچوب توافق شکل گرفت؛ هتل اینترکنتینانتال در ژنو، محل گفت‌و‌گو‌های فنی؛ و هتل پاله کوبورگ در وین، که مذاکرات نهایی برجام در آن برگزار شد.

این بدافزار، که به‌عنوان نسخه پیشرفته‌ای از کرم Duqu (منتسب به اسرائیل و آمریکا در پروژه استاکس‌نت) شناخته می‌شد، با بهره گیری از تکنیک‌های نوین سایبری طراحی شده بود تا بدون ذخیره سازی روی هارددیسک، در حافظه موقت (RAM) سیستم‌ها عمل کند، که ردیابی آن را تقریباً غیرممکن می‌کرد.

Duqu ۲.۰ توانایی دسترسی به داده‌های حساس، هک ایمیل‌ها، شنود مکالمات از طریق میکروفن‌های هتل، کنترل دوربین‌های مداربسته (حتی در آسانسورها)، و نفوذ به سیستم‌های تلفنی و شبکه‌های وای‌فای را داشت.

به گفته شرکت امنیت سایبری کاسپرسکی، این بدافزار از طریق آسیب پذیری‌های ناشناخته (Zero-Day Exploits) وارد سیستم‌ها شده و ماه‌ها پیش از مذاکرات نصب شده بود، که نشان دهنده برنامه ریزی دقیق و هدفمند بود.

وال استریت ژورنال در مارس ۲۰۱۵ گزارش داد که اسرائیل فراتر از جاسوسی سایبری، از طریق منابع انسانی نیز عمل کرده بود؛ سازمان‌های اطلاعاتی این کشور با بهره گیری از جلسات محرمانه با مقامات آمریکایی، تماس‌های دیپلماتیک در اروپا، و احتمالاً نفوذ در حلقه‌های نزدیک به مذاکره کنندگان، اطلاعات حساسی جمع‌آوری کردند. این اطلاعات، شامل جزئیات پیشنهادات طرفین و خطوط قرمز مذاکراتی، به گفته گزارش، برای لابی با نمایندگان کنگره آمریکا و ایجاد فشار علیه دولت اوباما استفاده شد تا توافق را متوقف کنند.

تایمز اسرائیل نیز از تنش‌های دیپلماتیک ناشی از این اقدامات خبر داد، به ویژه پس از آنکه مقامات آمریکایی از به اشتراک گذاشتن اطلاعات محرمانه با کنگره توسط اسرائیل خشمگین شدند. گاردین و دویچه وله گزارش کردند که این عملیات بخشی از استراتژی گسترده‌تر اسرائیل برای خرابکاری در مذاکرات بود، و حتی آمریکا به تیم خود هشدار داده بود که مکالماتشان ممکن است شنود شود.

بی بی سی در این باره نوشته بود: "یک شرکت امنیت سایبری در سیستم‌های کامپیوتری سه هتل اروپایی که میزبان مذاکرات اتمی ایران و قدرت‌های جهانی بوده‌اند، ویروسی یافته است که گفته می‌شود دستگاه‌های جاسوسی اسرائیل از آن برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند.

به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، شرکت کاسپرسکی سال گذشته توسط این ویروس هک شده بود. کارشناسان شرکت که می‌خواستند سایر هدف‌های احتمالی این ویروس را پیدا کنند، میلیون‌ها کامپیوتر را در سراسر جهان بررسی کردند و متوجه شدند که در کامپیوتر‌های سه هتل لوکس اروپایی این ویروس وجود دارد، در صورتی که کامپیوتر‌های هزاران هتل دیگر پاک بودند.

آنها ابتدا نمی‌توانستند دلیلی برای آلودگی کامپیوتر‌های این سه هتل پیدا کنند تا اینکه متوجه شدند که هر سه آنها میزبان مذاکرات اتمی مقامات ایران و گروه ۱+۵ بوده‌اند.

بررسی‌های کاسپرسکی نشان داده است که این ویروس نسخه پیشرفته ویروسی به نام "دوکو" است. "

دویچه وله نیز از قول وال استریت ژورنال نوشت:

"بررسی‌های موشکافانه کمپانی امنیتی کسپرسکی، نشان داده هکر‌هایی زبده با بهره گیری از بدافزار‌هایی پیچیده در عملیاتی گسترده به سیستم اینترنت وایرلس و کامپیوتر‌های سه هتل لوکس اروپایی که میزبان مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی بوده‌اند، نفوذ کرده‌اند. آنالیز مختصات حمله سایبری کشف شده متخصصان کسپرسکی را به این نتیجه رسانده که دست حمایت یک دولت پرنفوذ در پس کار است. کمپانی امنیتی سیمانتک در آمریکا هم یافته‌های متخصصان کسپرسکی را از نظر فنی تایید کرده است.

کارشناسان امنیتی معتقدند این نرم افزار شباهت‌های زیادی با نرم‌افزار جاسوسی دوکو دارد که کارشناسان امنیتی معتقدند توسط اسراییل طراحی شده است. اسراییل یکی از منتقدان اصلی توافق غرب با ایران بر سر برنامه‌ی هسته‌ای این کشور است. "

تنش در روابط آمریکا و اسرائیل

افشای جاسوسی اسرائیل از مذاکرات، موجی از ناخرسندی در واشنگتن ایجاد کرد. مقامات آمریکایی به طور خصوصی اعلام کردند که این عملیات نه تنها نقض حریم امنیتی محسوب میشود، بلکه استفاده از اطلاعات دریافتی برای تأثیرگذاری بر روند قانونگذاری داخلی آمریکا را غیرقابل قبول میدانند. این حادثه نشان دهنده شکاف عمیق استراتژیک بین دو متحد سنتی در برخورد با مسئله ایران بود.

با این حال، اسرائیل اتهامات را قاطعانه رد کرد و مدعی شد که اطلاعاتش از منابع علنی یا متحدان دیگر به دست آمده و جاسوسی از آمریکا یا مذاکرات در کار نبوده است. اگرچه شواهد فنی کاسپرسکی و گزارش‌های رسانه‌ای احتمال دخالت اسرائیل را تقویت می‌کرد، فقدان اسناد قطعی و تکذیب رسمی، موضوع را در ابهام نگه داشت.

تغییر محل مذاکرات هسته ای می تواند شمشیر دولبه ای برای حصول به توافق احتمالی هسته ای میان ایران و آمریکا باشد.

موارد دیگری از جاسوسی منتسب به اسرائیل در رابطه با ایران نیز گزارش شده است:

عملیات استاکس‌نت (۲۰۱۰): کرم رایانه‌ای استاکس‌نت، که به‌طور گسترده به همکاری اسرائیل و آمریکا نسبت داده می‌شود، به تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز نفوذ کرد. این بدافزار با دستکاری سانتریفیوژها، حدود ۱۰۰۰ دستگاه را از کار انداخت و برنامه هسته‌ای ایران را مختل کرد. ادوارد اسنودن در مصاحبه با اشپیگل تأیید کرد که این عملیات توسط آژانس امنیت ملی آمریکا و اسرائیل طراحی شده بود. ایران این حمله را خرابکاری سایبری خواند، اما خسارت دائمی گزارش نشد.

ترور دانشمندان هسته‌ای (۲۰۰۹-۲۰۱۲): بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱، چهار دانشمند هسته‌ای ایران (مسعود علی‌محمدی، مجید شهریاری، داریوش رضایی‌نژاد، و مصطفی احمدی‌روشن) ترور شدند. رسانه‌های غربی، از جمله نیویورک‌تایمز، این ترور‌ها را به موساد نسبت دادند و ادعا کردند که برخی با همکاری سازمان مجاهدین خلق انجام شده‌اند. رونن برگمن، روزنامه‌نگار اسرائیلی، در کتاب خود اسرائیل را مسئول این عملیات دانست. ایران ده‌ها نفر را بازداشت کرد، اما در سال ۱۳۹۸ وزارت اطلاعات اعلام کرد که ۵۳ متهم به دلیل نبود شواهد کافی آزاد شدند.

جاسوسی علی اشتری (۲۰۰۸): علی اشتری، متخصص الکترونیک، در سال ۱۳۸۷ به اتهام جاسوسی برای موساد اعدام شد. وزارت اطلاعات ایران اعلام کرد که اشتری در سفر خارجی جذب موساد شده و با ارائه قطعات معیوب و اطلاعات حساس، در پروژه‌های نظامی و هسته‌ای ایران خرابکاری کرده است. اسناد و دستگاه‌های جاسوسی از او کشف شد، اما جزئیات بیشتری علنی نشد. اسرائیل این اتهامات را تأیید یا تکذیب نکرد.

انفجار پارچین (۲۰۰۷): در سال ۱۳۸۶، انفجاری در تأسیسات نظامی پارچین گزارش شد که برخی منابع ایرانی آن را خرابکاری اسرائیل دانستند، اما مقامات ایران ادعا کردند انفجار در یک کارخانه شیمیایی رخ داده است. تایمز لندن بعداً گزارش داد که این انفجار تأسیسات هسته‌ای را هدف قرار داده و تصادفی نبوده است. شواهد قطعی در دسترس نیست.

انتقال اخیر مذاکرات ایران و آمریکا از مسقط به یک کشور اروپایی، با توجه به این سابقه، می‌تواند تلاشی برای کاهش ریسک جاسوسی مشابه باشد، هرچند که همانطور که گفته شد، محیط اروپا به دلیل حضور پررنگ سرویس‌های اطلاعاتی آسیب پذیر است و تغییر محل مذاکرات هسته ای می تواند شمشیر دولبه ای برای حصول به توافق احتمالی هسته ای میان ایران و آمریکا باشد.