قدرت موشکی با هدف بازدارندگی و تنبیه متجاوز یکی از ارکان دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران است، در این گزارش به بررسی تفاوت های راهبردی و فنی موشک های ایرانی با نمونه های خارجی پرداخته ایم.
موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک ایرانی تفاوت‌هایی با نمونه‌های خارجی دارند که از جنبه‌های مختلف مانند فناوری، برد، سرعت، دقت، قدرت تخریب و راهبرد‌های نظامی قابل بررسی است. در اینجا به تفصیل تفاوت‌های مهم میان موشک‌های ایرانی و خارجی در این دو دسته آورده شده است:
۱. موشک‌های بالستیک
موشک‌های بالستیک به عنوان سلاح‌هایی که پس از پرتاب مسیر بالستیکی را طی می‌کنند، در تسلیحات ایران و بسیاری از کشورهای دیگر از اهمیت زیادی برخوردارند. اما تفاوت‌های میان موشک‌های بالستیک ایرانی و خارجی شامل موارد زیر است:
فناوری و مواد ساخت:
موشک‌های بالستیک ایرانی معمولاً از ترکیب فناوری‌های قدیمی و نوین ساخته شده‌اند. نوعی مهندسی معکوس که جزو خصایص و ذوق و توانمندی ایرانی است، ایران از مواد نسبتاً پیشرفته مانند کامپوزیت‌ها برای کاهش وزن موشک و افزایش برد استفاده کرده است،کشورهای مانند آمریکا، روسیه و چین در ساخت موشک‌های بالستیک از مواد پیشرفته‌تر و فناوری‌های مدرن‌تر استفاده می‌کنند. موشک‌های آنها به واسطه استفاده از مواد کامپوزیت سبک و مقاوم، موتور‌های پیشرفته‌تر و سیستم‌های هدایت دقیق‌تر معمولاً عملکرد بهتری دارند.
برد و قدرت تخریب:
ایران توانسته موشک‌های بالستیک با برد‌های متفاوتی تولید کند، از جمله موشک‌های کوتاه‌برد (کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر)، میان‌برد (۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر)، و حتی برخی موشک‌ها با قابلیت برد بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر مانند موشک «شهاب-۳». با این حال، هنوز در زمینه تولید موشک‌های قاره‌پیما به مراتب از کشورهای مانند روسیه و آمریکا عقب‌تر است اما به سرعت در حال کم کردن فاصله خود با کشورهای دیگر است؛ در نمونه های خارجی، این کشورها توانسته‌اند موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM) با برد‌های بالای ۱۰،۰۰۰ کیلومتر و قدرت تخریب بالاتری بسازند. این موشک‌ها می‌توانند به راحتی هر نقطه‌ای از کره زمین را هدف قرار دهند.
یکی از چالش‌های اصلی موشک‌های بالستیک ایرانی دقت آنها در اصابت به هدف است. ایران با توسعه سیستم‌های هدایت و کنترل پیشرفته مانند سیستم‌های ماهواره‌ای و اینرسی، سعی در افزایش دقت موشک‌های خود دارد؛ در صورتی که ایران بتواند هدایت ماهواره ای را به موشک های خود اضافه کند، خواهد توانست سطح و نوع تهدیدات علیه امنیت ملی خود را به خداقل برساند.
استراتژی ایران در استفاده از موشک‌های بالستیک بیشتر بر اساس جنگ نامتقارن و بازدارندگی منطقه‌ای است. به همین دلیل، تمرکز ایران بر روی تولید موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد است که قادر به حمله به اهداف منطقه‌ای مانند پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه یا کشورهای همسایه است اما سایر قدرت های موشکی جهان به سمت دارای موشک‌های بالستیک قاره‌پیما مانند روسیه و آمریکا استراتژی‌های بازدارندگی هسته‌ای دارند. این موشک‌ها توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارند و برای بازدارندگی در برابر تهدیدات جهانی طراحی شده‌اند.
اما توانمندی نسبتا جدید موشکی ایران، موشک‌های هایپرسونیک است،موشک‌های هایپرسونیک (فراصوت) از مهم‌ترین فناوری‌های نظامی جدید هستند که با سرعت‌های بسیار بالا (بیش از ۵ برابر سرعت صوت) حرکت می‌کنند و در برابر سیستم‌های دفاع موشکی بسیار مقاوم هستند. تفاوت‌های این نوع موشک‌ها نیز به شرح زیر است:
ایران: ایران در چند سال اخیر اعلام کرده که به فناوری تولید موشک‌های هایپرسونیک دست یافته است. این موشک‌ها به دلیل استفاده از فناوری‌های پیچیده‌ای مانند موتور‌های رم‌جت یا اسکرام‌جت، هنوز در مراحل توسعه قرار دارند. احتمالاً از فناوری‌های بومی و ترکیبی استفاده می‌کنند.
کشور‌هایی مانند آمریکا، روسیه و چین در توسعه فناوری‌های هایپرسونیک پیشتاز هستند. روسیه موشک‌های هایپرسونیک مانند «آوانگارد» و «کینژال» را معرفی کرده است که می‌توانند با سرعت‌های بسیار بالا و دقت زیاد به اهداف برسند. چین نیز در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است و موشک‌های هایپرسونیک خود را آزمایش کرده است. موشک‌های هایپرسونیک روسیه و چین دارای سرعت‌های بالاتر از ۵ ماخ هستند و توانایی تغییر مسیر در طول پرواز را دارند. این موشک‌ها می‌توانند به راحتی از سد سیستم‌های دفاع موشکی عبور کنند. مثلاً موشک «آوانگارد» روسیه با سرعت بیش از ۲۰ ماخ می‌تواند تغییرات ناگهانی در مسیر خود ایجاد کند.
حتی مخالفان و دشمنان توان موشکی ایران هم اذعان دارند که با توجه به پیشرفت‌های اخیر درهدایت و کنترل موشک‌ها، انتظار می‌رود دقت آنها در مقایسه با نمونه‌های قدیمی‌تر بالاتر باشد.
ایران از موشک‌های هایپرسونیک به عنوان بخشی از استراتژی بازدارندگی خود استفاده می‌کند. این موشک‌ها می‌توانند تهدیدی جدی برای پایگاه‌ها و اهداف حساس دشمن در منطقه تا شعاع 3000 هزار کیلومتری باشند. ایران با توجه به محدودیت‌های فناوری و اقتصادی، توانسته است موشک‌هایی با برد و قدرت تخریب قابل‌قبول برای اهداف منطقه‌ای تولید کند، موشک‌های هایپرسونیک ایرانی نیز در مراحل توسعه و تولید منظم قرار دارند و به سرعت سرعت و مانورپذیری:
بر اساس گزارش ژورنال های نظامی غرب، موشک‌های هایپرسونیک ایرانی در مرحله آزمایش و توسعه هستند و هنوز از نظر سرعت و مانورپذیری به سطح نمونه‌های پیشرفته خارجی نرسیده است، اما سرعت ایرانی ها در مهندسی معکوس اقلام دفاعی و نظامی نکته ای است که از نظر دوست و دشمن پنهان است.
