« مصطفی الکاظمی » نخستوزیر عراق در مصاحبه با نشریه فرانسوی «فیگارو»، در خصوص بحران سیاسی در عراق، جنگ اوکراین، توافق هسته‌ای ایران و مذاکرات میان تهران و ریاض در بغداد توضیحاتی ارائه کرد.
الکاظمی با اشاره به اعتراضات و ناآرامی‌های ماه گذشته در منطقه الخضراء (سبز) بغداد، گفت که در آن روزها، عراق در آستانه یک جنگ داخلی قرار داشت که دولتش با تدبیر توانست از آن جلوگیری کند.
وی در بخش دیگری از این مصاحبه که ترجمه عربی آن در رسانه‌های عراقی آمده، در پاسخ به این سوال که آیا مقتدی الصدر با کشاندن درگیری به منطقه سبز بغداد اشتباه کرد؛ گفت: اتفاقی بود که افتاد. همه طرف‌های سیاسی عراق متوجه اشتباهاتشان شده‌اند و دریافته‌اند که درگیری یک اشتباه بزرگ بود. امیدوارم که همه درس گرفته باشند و بار دیگر آن را تکرار نکنند.
نخستوزیر عراق با اشاره به موفقیت صدری‌ها در انتخابات اخیر پارلمانی گفت که رهبر جریان صدر با خارج کردن نمایندگان خود از پارلمان، مرتکب اشتباه شد و به رقبایش فرصت داد تا جایش را پر کنند.
وی در بخش دیگری از سخنانش به تلاش‌های بغداد برای برگزاری مذاکرات میان مقامات ایرانی و سعودی در سطوح بالا اشاره کرد و گفت که بغداد در حال تدارک برای میزبانی دور جدیدی از این مذاکرات است و امیدوار است که به زودی میان تهران و ریاض، توافقی نهایی حاصل شود.
الکاظمی در خصوص تأثیر عدم دستیابی به توافق هسته‌ای ایران بر عراق تاکید کرد که شکست مذاکرات برای توافق هسته‌ای با ایران، بر کل منطقه تأثیر خواهد گذاشت چون کشورهای منطقه در حال اجرای پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای هستند که تحقق آنها نیاز به همکاری همه کشورهای منطقه دارد.
مشروح مهمترین بخش‌های این مصاحبه در ادامه می‌آید:
عراق ماه پیش، در آستانه یک جنگ داخلی بود
نخستوزیر عراق در پاسخ به نخستین سوال درباره درگیری‌های خونین اخیر در منطقه امنیتی سبز بغداد و این‌که آیا عراق در آستانه یک جنگ داخلی قرار داشت، گفت: بله ما در آستانه یک جنگ داخلی بودیم. اما دولت عاقلانه و با تدبیر عمل کرد تا به آن کشانده نشویم. هر دو طرف روی این مسئله که دولت در کنار یکی از آنها می‌ماند، حساب کرده بودند اما من تصمیم گرفتم که طرف هیچ یک نباشم. طی 24 ساعت درگیری شدید، تمام توان خود را به کار گرفتم و تمام تماس‌های ممکن را انجام دادم، دستورات روشن، صریح و قاطعانه را به نیروهای امنیتی دادم تا شبح جنگ داخلی را از بین ببرند و در این امر موفق شدم.
وی افزود: این تصمیم من از روز اول کار دولتم بود که در درگیری، طرف هیچ کس نباشم و اعتدال و توازن را حفظ کنم. من قویاً معتقدم که باید از کشیده شدن به سمت خشونت اجتناب کنیم. عراق چندین دهه است که مسیر خشونت و انواع خشونت‌های نژادی، فرقه ای و مذهبی را امتحان کرده است. همه انواع خشونت غیرقابل قبول است و چیزی جز ویرانی و نابودی برای کشور ندارد. به همین دلیل دولت من برای یافتن مسیری متفاوت از خشونت مبتنی بر گفت‌وگو و تفاهم بر سر اصول ارزشهای دموکراتیک سخت تلاش کرده است.
هدف تظاهرات‌کنندگان در ۲۹ آگوست خونین پیش
نخستوزیر عراق در پاسخ به این سوال که هدف اصلی تظاهرات‌کنندگان در روز ۲۹ آگوست گذشته و درگیری‌های خونین این روز چه بود، توضیح داد: در آن روز، از سوی همه طرف‌های درگیر هرج و مرج ایجاد شد. هر دو طرف بر اساس اطلاعات و داده‌هایی اشتباه، تصمیماتی گرفتند که آنها را به صحنه رویارویی کشاند. همه طرف‌ها سعی کردند، زور بازوی خود را نشان دهند و برخی تلاش کردند تا خشم خود را ابراز کنند اما در انتخاب راه ابراز این امر اشتباه کردند.
وی افزود: شروع این امر خودجوش بود و ما موفق شدیم تظاهرات‌کنندگان را به شیوه‌ای مسالمت آمیز از کاخ نخست‌وزیری بیرون کنیم و تظاهرات‌کنندگان نیز مصمم به خروج از پارلمان بودند، اما اوضاع به طور ناگهانی بین دو طرف درگیر شکل دیگری گرفت و به رویارویی مسلحانه خطرناک منجر شد. به همین دلیل است که من همیشه بر ضرورت تحکیم ارزشهای دموکراسی، پایبندی به سازوکارهای دولت مدنی مدرن و استفاده از دیپلماسی گفت‌وگو و تفاهم مطابق با منطق دولت مدنی مدرن تاکید می‌کنم.
خبرنگار فیگارو در ادامه این سوال را طرح کرد که هدف اصلی طرفداران الصدر چه بود؟ آیا به دنبال کودتا یا عزل فرماندهان و مقامات کشور بودند؟
نخست وزیر عراق گفت که اصلا چنین طرحی در میان نبود و شبکه‌های اجتماعی توهمات زیادی را در این خصوص نشر داده‌اند و برخی از صفحات به یک منبع اصلی برای تولید اخبار جعلی در عراق تبدیل شده‌اند. هدف انجام کودتا یا چیزی شبیه به آن نبود بلکه صرفا بیان خشم مردم بود که گاها به شیوه‌های ناشایست ابراز شد و با استفاده غیرقابل قبول سلاح و خشونت همراه بود و در نهایت هر دو طرف اشتباه محاسباتی کردند و درگیر خونریزی شدند.
وی افزود که اظهارات تعدادی از رهبران سیاسی نیز به تشدید خطرناک این امر که به شعله‌ور شدن آتش خشونت بین دو طرف منجر شد، کمک کرد. در واقع جنگ روانی شدیدی بین دو طرف در جریان است که رهبران سیاسی باید مراقب آن باشند.
دلیل عقب‌نشینی الصدر از منطقه سبز بغداد
نخست وزیر عراق در پاسخ به این سوال که چه چیزی موجب شد تا الصدر متوقف شود و به درگیری‌های خونین در منطقه سبز پایان دهد، گفت که فشارهای از طرف‌های مختلف، در این امر سهیم بود. دیدن خونریزی و قربانیان و پیامدهای احتمالی آن بر صحنه بحرانی عراق موجب شد که الصدر عقب‌نشینی کند و خود الصدر همه طرف‌ها از جمله گروه خود را مسئول این رویدادها دانست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سید مقتدی الصدر در وارد شدن به منطقه سبز دچار اشتباه محاسباتی شد، گفت: اتفاقی بود که افتاد.. همه طرف‌ها اشتباه خود را فهمیدند و دریافتند که رفتن به سمت درگیری اشتباه بزرگی است و امیدوارم درس گرفته باشند و دیگر آن را تکرار نکنند.
نخستوزیر عراق در ادامه با اشاره به ضرورت گفت‌وگوی ملی با مشارکت همه نیروهای سیاسی کشور، در سایه بحران سیاسی جاری در کشور گفت که گفت‌وگوها همچنان ادامه دارد و دو نشست اخیر برگزار شده، نتایج مثبتی داشته است.
وی تاکید کرد که اگر درگیری مجددی در منطقه سبز صورت گیرد، همه طرف‌ها بازنده خواهند بود. زیرا هرگونه جنگ و رویارویی در داخل یک جامعه واحد، برنده و بازنده‌ای ندارد بلکه همه بازنده خواهند بود.
اشتباهات سید مقتدی الصدر در فرآیند سیاسی
نخستوزیر عراق در خصوص وضعیت سید مقتدی الصدر و طرفداران او که با وجود اعلام کناره‌گیری از سیاست همچنان حق تشکیل دولت را برای خود قائلند، گفت: الصدر بیشتر کرسی‌ها را در انتخابات اخیر به دست آورده است و طبعا می‌بایست به او فرصت تشکیل دولت داده می‌شد. اما در عین حال الصدر نیز می‌بایست برای تحقق این امر، برای خود شرکای سیاسی پیدا می‌کرد. خروجش از پارلمان اشتباه بود و وی با این‌کار به رقبایش فرصت داد که جایش را پر کنند و به فراکسیون بزرگتر در پارلمان تبدیل شوند. همه گروه‌های سیاسی عراق هنوز با ارزشهای دموکراسی و قواعد آن آشنا نیستند و بازی سیاست دموکراتیک مدرن را خوب بلد نیستند.
خبرنگار فیگارو سپس درباره میانجیگری بغداد برای انجام موفق مذاکرات میان ریاض و تهران، سوال پرسید و ارزیابی نخستوزیر عراق از دورهای مذاکراتی برگزار شده را جویا شد.
تلاش برای برگزاری دور جدید مذاکرات میان ایران و عربستان در سطح بالا
مصطفی الکاظمی توضیح داد: ما در حال کار بر روی برگزاری یک نشست در سطح بالا بین دو کشور در بغداد هستیم و دو طرف آماده حضور برای پیشبرد مراحل پیشرفته در این مذاکرات هستند. ما در حال تدارک زمینه و ایجاد فضای مناسب در عراق برای میزبانی دور بعدی هستیم.
وی افزود: در دوره‌های پیشین، عناصر مهمی از اعتماد بین دو طرف ایجاد شد و آنها مراحل و گامهای بزرگی را پشت سر گذاشتند و دریافتند که مشترکات زیادی دارند و باید بر این مشترکات تکیه کنند و در مورد امور مورد اختلاف مذاکره کنند. امیدواریم به توافق نهایی برسند و در آینده‌ای نزدیک، ازسرگیری روابط به صورت رسمی اعلام شود.
شکست مذاکرات هسته‌ای بر کل منطقه تاثیر منفی دارد
مصطفی الکاظمی در خصوص پیامدهای شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران و تاثیر آن بر عراق گفت: «ما همه طرف‌ها را به تداوم گفت‌وگو برای رسیدن به توافق تشویق می‌کنیم. عدم موفقیت این مذاکرات پیامدها و آثار منفی بر کل منطقه دارد.
وی افزود: جهان بسیار تغییر کرده است: پس از همه‌گیری [کرونا] و جنگ روسیه و اوکراین، کشورهای منطقه شاهد پروژه‌های توسعه‌ای بزرگی هستند و این پروژه‌ها نیازمند همکاری بین کشورهای منطقه برای حفظ این دستاوردها است. لذا موفقیت مذاکرات و دستیابی به توافق از این پروژه‌های توسعه‌ای حمایت می‌کند و موجب تقویت آن خواهد شد و دامنه آن نیز گسترده‌تر خواهد شد و تاثیرات مثبتی بر کل منطقه خواهد گذاشت.
الکاظمی افزود که مسائل مورد اختلاف را می‌توان از طریق گفت‌وگو حل کرد. همه باید به فکر ایجاد راهکارهایی برای مسائل مورد اختلاف و درک مواضع طرف‌های دیگر با هدف ایجاد یک بستر برای کمک به توسعه و پیشرفت همه کشورهای منطقه باشند.
نخستوزیر عراق تاکید کرد: ما در منطقه نیازمند آن هستیم که با ادبیاتی جدید بیاندیشیم. چون جهان تغییر کرده و فناوری‌های نوین ارزشهای تازه‌ای را در جوامع ایجاد کرده‌اند و باید پابه‌پای متغیرها پیش رفت.
وی توضیح داد: زمانی‌که در جهان تغییراتی حاصل می‌شود، سه گزینه پیش رو داریم: یا در مقابل این جریان ها بایستیم تا پس از مدتی عاجزانه بیدار شویم و از چرخه تاریخ خارج شویم. یا تسلیم آنها شده و در آن گم شویم. یا به دنبال مشترکات و تکامل با این جریان‌ها و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر باشیم. این گزینه‌ای است که من در برخورد با مشکلات در منطقه برای رسیدن به دستاورد در حال و آینده به آن فرا می‌خوانم.
روابط ویژه میان ایران و عراق
نخستوزیر عراق در ادامه در خصوص روابط ویژه میان ایران و عراق گفت: «ما مرزهای جغرافیایی وسیعی با ایران داریم و مشترکات تاریخی، مذهبی و اجتماعی متعددی با یکدیگر داریم. ایران کشوری مهم در منطقه است و ما می‌خواهیم بر اساس منافع مشترک، اصل حسن همجواری و عدم مداخله در امور داخلی با آن روابط پایدار و مستحکمی داشته باشیم».
وی افزود: «دنیا تغییر کرده است و همه باید در روابط خودبا دیگری بازنگری کنند. هویت‌های گوناگونی در منطقه وجود دارد، اما منطق منافع مشترک هویت نمی‌شناسد، بلکه می‌تواند پل‌های ارتباطی و روابطی قوی و درست بین آنها ایجاد کند و این همان چیزی است که ما با ایران و سایر کشورهای همسایه، خواستار آن هستیم.
الکاظمی در ادامه به عمق روابط عراق با کشورهای عربی و تلاش‌های بسیار و استثنایی بغداد برای گشایش، همکاری و همگرایی با کشورهای خلیج‌‌فارس، اردن و مصر نیز اشاره کرد.
موضع عراق در قبال جنگ اوکراین
وی در بخش دیگری از این مصاحبه درباره موضع عراق در قبال بحران جنگ اوکراین گفت که نباید اجازه داده شود که این جنگ به خطری برای آینده بشریت، دموکراسی و جهان آزاد تبدیل شود. این جنگ نتیجه عدم گفت‌وگو و ترس از مذاکره با طرف مقابل است.
نخستوزیر عراق گفت: معتقدم، اروپا که در حل مسائل و مشکلات عمده بشریت موفق بوده و کمک بزرگی به تمدن بشری کرده است، قادر است راه‌حل‌های روشنی برای این بحران به شیوه‌ای متوازن که صلح و امنیت را مبتنی بر اصول دموکراسی جهانی بیابد.
