روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: "سلمان بن عبدالعزیز آل سعود" پادشاه عربستان سعودی چهارشنبه شب برای انجام یک دیدار رسمی وارد مسکو شد. این اواخر مقامات ریاض و مسکو، برغم وجود اختلافات سیاسی متعدد، نشان داده اند که تمایل دارند تا روابط نزدیکتری با یکدیگر برقرار کنند. در محافل کارشناسی روسیه نیز یادآور شده اند که طرف عربستانی ، قبل از هر چیز به دلیل تضعیف مواضع آمریکا در خاورمیانه و افزایش نفوذ ایران در این منطقه، قصد دارد شانس خود را در روسیه به آزمایش بگذارد.
در آستانه سفر شاه سلمان به مسکو، شورای بازرگانی روسیه-عربستان نشستی در پایتخت مسکو داشت که در آن پیشنهاد تسهیل رژیم روادیدی بین دو کشور، بویژه برای تجار، مطرح شد. واضح است که جهت گیری اقتصادی در روابط روسیه و عربستان بیش از سایر جهات مشخص است. ضمن اینکه در عرصه انرژی روسیه گفته می شود که همکاریهای اقتصادی بی ارتباط با مسائل سیاسی نیز نیست.
"گریگوری کوساچ" استاد دانشکده شرق شناسی، تاریخ، سیاست و حقوق دانشگاه دولتی روسیه در این باره به این روزنامه گفته است: «عربستانی ها سعی دارند تا روابط تجاری خود را با روسیه تقویت کنند و براین عقیده هستند که این مسئله می تواند به نوعی به آنها در حل مشکلات در عرصه سیاسی در منطقه کمک کند. مقامات ریاض از همان راهی وارد عمل شده اند که با چین برخورد کرده اند. همه می دانیم که روابط عربستان سعودی و چین در عرصه اقتصادی بسیار خوب است، در حالیکه دو کشور دارای اختلافات سیاسی بسیار جدی هستند.»
به عقیده این کارشناس، برای مقامات ریاض این کافی است که مسکو بعنوان سازش، دخالتی در مناقشه یمن که برای عربستان اهمیت زیادی دارد، نداشته باشد. آنها همچنین امیدوارند روسیه در خصوص مناقشه پیرامون قطر نیز موضعگیری بی طرفانه خود را حفظ کند. این در حالی است که مواضع دو کشور در هر دو مسئله، کاملا متفاوت است.
به گفته وی، نیازهای اقتصادی عربستان برای توسعه روابط با روسیه بسیار گسترده است که نمونه بارز آن تلاش ریاض برای توسعه و نوسازی صنایع دفاعی این کشور، ساخت خطوط آهن، نوسازی بنادر عربستان و غیره ... است. روسیه می تواند در تمامی این عرصه ها از لحاظ فناوری و سرمایه گذاری، کمک خوبی به عربستان کرده و نیازهای این کشور را بطور کامل رفع کند.
مسکو مجبور شده تا به خاطر سوریه، به عربستان امتیاز بدهد
این شرق شناس یادآور شده است که سفر پادشاه عربستان بعد از دادن امتیازاتی از سوی مسکو، امکان پذیر شد. وی توضیح داد: «این سفر بعد از آن قطعی شد که پیشرفتهایی در زمینه تثبیت قیمت نفت در بازارهای جهانی بدست آمد. ضمن اینکه از زبان رئیس جمهوری روسیه بالاخره این کلام شنیده شد که عربستان سعودی یک قدرت منطقه ای محسوب می شود. در عرصه سوریه نیز روسیه امتیازات جدی به عربستان داده است، از جمله آنکه این حق را به آنها داده تا برخی گروههای مسلح را در زمره مخالفان سوری مطرح کنند. ضمن اینکه مقامات مسکو کلامی از اوضاع یمن صحبت نمی کنند، در صورتیکه با اقدامات عربستان در این کشور موافق نیستند. این امتیازات باعث شد تا عربستان سعودی از روند مذاکرات آستانه حمایت کند.»
به گفته وی، بعد از آن بود که مقامات ریاض بالاخره بعد از چند سال با سفر شاه سلمان به مسکو موافقت کردند. اکنون نیز روسیه علاقه مند است تا به توافقات بیشتری با عربستان در خصوص مسائل سوریه دست یابد.
مسکو و ریاض دریافتند می‌شود در مقابل یکدیگر قرار نگیرند
سفر پادشاه عربستان به مسکو از بعد دیگری نیز قابل توجه است. "یوری بارمین" کارشناس شورای امور بین الملل روسیه به «نیزاویسیمایا گازیتا» گفته است: «برای ما بسیار مهم است که از حمایت عربستان بعنوان یک نقش آفرین کلیدی در منطقه خاورمیانه برخوردار باشیم و توسعه روابط با ریاض در این راستا نقش زیادی دارد. تاکنون وضعیت به گونه ای بوده که روسیه و عربستان بعنوان دو قدرت منطقه ای، در مقابل یکدیگر قرار داشتند که این مسئله برای اعتبار روسیه در خاورمیانه چندان مفید نبود. ولی حوادث اخیر و علاقه مندی ریاض برای یافتن زبان مشترک با مسکو باعث شد تا دو کشور تلاش مضاعفی برای نزدیکی روابط انجام دهند و این مسئله به ما کمک کرد تا نفوذ خود در منطقه را که تا پیش از این بخاطر ممانعت آمریکا ممکن نبود، افزایش دهیم.»
عامل موثر کاهش نفوذ آمریکا و افزایش نقش ایران در منطقه
به عقیده این کارشناس، عربستان سعودی هم ضرورتهایی برای تحرک بخشیدن به روابط خود با روسیه پیدا کرده است. وی می گوید: «آمریکایی‌ها بعد از روی کار آمدن دولت "دونالد ترامپ" کم کم فعالیت خود را در منطقه خاورمیانه کاهش دادند و بطور همزمان ایران هم نقش بیشتری در مقایسه با سال 2015 در اوضاع منطقه بازی کرد. این دو عامل یکدیگر را به خوبی پوشش داده است. بدین ترتیب در عربستان این درک بوجود آمد که بجز روسیه کشور دیگری نمی تواند به آنها در برابری در مقابل قدرت روزافزون ایران کمک کند. برای اینکه مسکو و تهران دارای روابط نزدیکی هستند. بنابراین عاقلانه ترین اقدام برای عربستان توسعه همکاری با روسیه بود تا بتواند بدین طریق منافعش را حفظ کند.»
به عقیده این کارشناس، بعید نیست که گسترش روابط مسکو و ریاض، موجب نگرانیهایی برای مقامات تهران شود. البته مقامات مسکو بارها تاکید کرده اند که قصد ندارند از حمایت خویش از ایران دست بردارند.
ریاض نگران روابط نزدیک مسکو و تهران است
یکی از نتایج مورد انتظار از سفر چند روزه پادشاه عربستان به روسیه توسعه همکاریهای نظامی-فنی بین دو کشور است. بر اساس اطلاعات برخی مقامات آگاه، در نتیجه مذاکرات سران دو کشور ممکن است بسته قراردادی به ارزش بیش از 3 میلیارد دلار بین طرفین امضاء شود که احتمالا فروش سامانه های موشکی «اس-400» به ریاض نیز جزو آن خواهد بود.
به گفته منابع خبری روزنامه «کامرسانت»، مذاکره کنندگان روسی قصد دارند در خصوص اوضاع در سوریه، یمن و مصر با طرف عربستانی به تبادل نظر بپردازند. در این بین روابط روسیه و ایران، از اهمیت زیادی برای مقامات ریاض برخوردار است. به همین دلیل طرف روسی خود را پاسخهای قانع کننده و مستدلل در این زمینه آماده کرده است. مسئله این است که مسکو و تهران همکاری نزدیکی در سوریه داشته و به همراه آنکار، تضمین کننده آتش بس در این کشور بوده و همچنین بطور مشترک سازمان دهنده مذاکرات در آستانه هستند. این در حالی است که عربستان سعودی تلاش می کند تا ایران را از روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه کنار بگذارد.
امکان بازگشت روسیه به بازار تسلیحاتی عربستان
انتظار می رود یکی دیگر از موضوعات مورد مذاکرات در جریان این سفر همکاریهای نظامی-فنی باشد. به گفته منبع خبری این روزنامه، برای سفر پادشاه عربستان یک بسته قرارداد به ارزش حدود 3 میلیارد دلار آماده شده است که فروش چند سامانه موشکهای مدرن «اس-400» نیز از جمله موارد آن است. این مقام آگاه یادآور شده که البته امروز این قرارداد به امضاء نخواهد رسید، ولی توافقات ضروری در این باره بین ولادیمیر پوتین و شاه سلمان انجام خواهد شد تا زمینه لازم برای ادامه مذاکرات بعدی فراهم شود. در صورت توافق اولیه، این سند احتمالا بعدا در نشست کمیسیون بین دولتی روسیه-عربستان در زمینه همکاریهای نظامی-فنی در پایان همین ماه امضاء خواهد شد.
لازم به یادآوری است که روسیه طی دهها سال اخیر، به دلیل همکاریهای نظامی نزدیک ریاض و واشنگتن، از بازار تسلیحاتی عربستان دور بود.
