نو عثمانی گرایی دکترینی که به رویا تبدیل می شود

گروه بین الملل، آنچه روزهای اخیر در مورد داعش شنیده می شود حاکی از آن است که شبه نظامیان داعش تلاش می کنند، کوبانی یا همان عین العرب را به جمع مناطق تحت کنترل خود بیفزایند. این منطقه­ ای هم مرز با ترکیه را مورد آماج حملات مکرر قرار داده اند و درگیری ها میان کردها و داعش تشدید شده است.

به گزارشافکارنیوز، مهم آن است که حملات هوایی ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش و تهدیدهای گا ه و بیگاه ترکیه نتوانسته است جلوی پیشروی داعش در کوبانی را بگیرد. گزارش زیر، نشان می دهد، ترکیه با خودداری کردن از حمله به شبه نظامیان داعش محقق ساختن «دکترین نوعثمانی گرایی» را برای خود به رویایی دست نیافتنی تبدیل می سازد.

تغییر موضع کردها نسبت به اعلام استقلال
تراژدی پیشروی داعش در کوبانی نوعی تغییر موضع در کردها نسبت به اعلام استقلال از دولت مرکزی عراق را به وجود آورده است، چرا که کردها برای مقابله با تروریست ها نیازمند کمک دولت مرکزی و ارتش بودند. وزیر سابق امور خارجه عراق در مصاحبه واشنگتن پست میگوید: «اولویت ها تغییر کرده، کردها برنامه استقلال خود را کنار نگذاشته اند بلکه در وضعیت فعلی آنرا متوقف کرده اند».

گرچه موفقیت هایی در زمینه بازپس گیری سد موصل از داعش اتفاق افتاد اما، هماهنگی میان شبه نظامیان شیعه، پیشمرگان کُرد و نیروهای امنیتی عراق همچنان یکی از چالش های اساسی در عراق است، و شاید متفاوت بودن اهداف این گروه ها در جنگ با داعش باعثشده تا این ۳ گروه نتوانند در یک جبهه واحد به جنگ با داعش بپردازند.

روز جمعه نیز رامی عبدالرحمان رئیس دیده بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد که درگیریها میان نیروهای مردمی کرد و تروریستهای داعش در شهر عین العرب(کوبانی) همچنان در جریان است. طبق این گزارش داعش هم اکنون بر ۴۰ درصد از اراضی کوبانی سیطره دارد(۱) این در حالی است که ترکیه مرزهای خود را بر روی آوارگان کوبانی بسته و حتی از دخالت کردهای ترکیه به منظور کمک به کوبانی ها جلوگیری کرده است. گرچه پیشتر دولت ترکیه اعلام کرده بود، از سقوط کوبانی جلوگیری می کند، اما مواضع اخیر مسئولان ترکیه حاکی از عقب نشینی و انفعال آنکارا نسبت به بحران انسانی در کوبانی دارد(۲)

نابودی اسد برای ترکیه مهمتر از داعش است
اما ترکیه بازیگر منطقه ای که تا به حال حضور داشته، این روزها بیشتر مورد توجه است. کارشناسان بر این باورند که حمله­ی ترکیه می تواند کارساز باشد اما از این کار خودداری می کند. ترکیه نه تنها شرطی برای حمایت از ائتلاف در برابر داعش نهاده است، بلکه دست به اقدامات تحریک کننده زده است. از این جمله می توان به آزاد کردن ابوهنزله رهبر معنوی داعش در ترکیه که در اواخر سال ۲۰۱۳ بازداشت شده بود، اشاره کرد.(۳) در عین حال دو شرط نیز برای حمله به داعش گذاشته است:

۱ - شرطی که برای کردهای آنکارا قرار داده است.
۲ - شرطی که پیش روی ائتلاف بین المللی بر ضد داعش نهاده است.
اولین شرط مرتبط به کردهای عراق، دست برداشتن آنها از ادعاهای جدایی طلبانه است که در اینصورت از آنها در برابر داعش حمایت می کند. در همین راستا درگیری‌های شدیدی طی روزهای اخیر در ترکیه بین کردهای این کشور با نیروهای امنیتی بر سر عدم حمایت آنکارا از کردهای شهر عین‌العرب(کوبانی) صورت گرفته؛ درگیری‌هایی که تاکنون حداقل ۳۱ کشته برجای گذاشته است.

اما شرط دوم مرتبط با ائتلاف است. ترکیه با صراحت اعلام کرده است که خطر بشار اسد بیشتر از داعش است و به همین خاطر ابتدا باید بشار اسد نابود شود تا حرکتی در راستای نابودی داعش و همگام با ائتلاف انجام دهد. در این ارتباط بایستی گفت، ترکیه که سودای «نوعثمانی گرایی» را در سر می پروراند، چگونه است که یک چنین راهی را در ارتباط با شبه نظامیان داعش در پیش گرفته است؟ خطوط اساسی سیاست «نوعثمانی گرایی» که در کتاب «عمق استراتژیک» داود اوغلو ترسیم شده، غیر از روشی است که وی در پیش گرفته است، اینکه: ترکیه باید نقش پررنگ فعال و متناسب با گذشته پرشکوه و عمق استراتژیک خود ایفا کند؛ برای اجرای آن باید روی قدرت نرم خود سرمایه گذاری کند؛ زیرا از دیدگاه اوغلو، ترکیه با همه مناطق یاد شده دارای روابط تاریخی و فرهنگی است؛ نهادهای سیاسی داخلی این کشور می توانند الگویی برای کشورهای مذکور باشند؛ اقتصاد ترکیه بازوی قدرتمندی برای پشتیبانی از این روابط است؛ ترکیه باید در مدیریت بحران های منطقه ای و بین المللی ایفاگر نقش مهمی باشد؛ با همکاری اقتصادی، سیاسی و امنیتی با کشورهای منطقه، نیاز به مداخله قدرت های خارجی را از بین ببرد و …از نظر اوغلو، ترکیه دارای شاخص های هویتی متکثر است و باید سیاست های خود را بر اساس این هویت متنوع تنظیم کند. بر این اساس، ترکیه باید با خاورمیانه، قفقاز، اروپا و بالکان تعامل سازنده داشته باشد، زیرا جهت گیری به یک سمت، نوعی عدم توازن در سیاست خارجی ترکیه به وجود می آورد. اما رویکرد اعلامی اردوغان با رویکرد عملی آن متفاوت است.

سقوط منطقه ای اردوغان
سایت استند آپ امریکن در یادداشتی به قلم سردبیرش اذعان کرده است: اگر مرزهای ترکیه بر روی جمعیت پناهنده باز نگردد حمام خون در مرز ترکیه برپا خواهد شد»(۴) کریس کیلفورد، تحلیلگر مسائل بین الملل کانادا، در مقاله ای در سایت اینداستری دیلی، درباره امتناع ترکیه از اقدام نظامی گفته است: «حقیقت این است که ارتش ترکیه، بدون آماده سازی گسترده، قادر به انجام عملیات برون مرزی پایدار در مقابل شبه نظامیان گروه دولت اسلامی نیست. ترمیه معتقد است که به تنهایی نمی تواند به جنگ آنها رفت و مداخله یکجانبه عجولانه و برنامه ریزی نشده توسط ارتش ترکیه می تواند اثرات بسیار مخرب سیاسی داشته باشد.»(۵)

به طور کلی، اتفاقات اخیر و عدم تعامل مثبت و سازنده ترکیه با کشورهای ایران، سوریه و عراق از طرف دیگر امتناع از حمایت کردها، خطوط و بندهای دکترین نوعثمانی گرایی ترکیه را به چالش می کشد. ترکیه با روشی که در پیش گرفته است، نه تنها منافع داخلی و اهداف سیاست خارجی خود را نمی تواند محقق سازد، بلکه پل های پشت سر خود را در ارتباط با کشورهای منطقه نیز خراب می سازد. در زمینه­ی داخلی نیز پشت کردن به کردها و مشروط ساختن دفاع از آنها در برابر داعش نیز از اعتبار دولت ترکیه در برابر مردمش خصوصاً کردها می کاهد.


موقعیت مکانی داعش؛ عکس ماهواره ای(۶)
۱ - http: / / gulfnews. com / news / region / syria / daesh - seizes - kurdish - hq -
۲ - http: / / www. irdiplomacy. ir / fa / page / ۱۹۳۹۳۳۹
۳ - خبرگزاری فارس، ۱۹/۰۷ / ۱۳۹۳
۴ - http: / / www. standupamericaus. org / politics - washington - dc / daesh - isis - closes - baghdad - airport - kobani - obama - fail
۵ - http: / / www. defenseindustrydaily. com / operation - unnamed - effort - isis - ۰۲۷۷۵۶
۶- Words matter in 'ISIS' war, so use 'Daesh' - The Boston Globe