جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز جمعه به وقت محلی در پی اعلام رسانه های آمریکایی مبنی بر اینکه دولت جو بایدن به اوکراین بمب های خوشه ای ارسال می کند، در نشستی خبری برای توجیه این تصمیم واشنگتن و شعله‌ورتر شدن آتش جنگ اوکراین مدعی شد: ما می‌دانیم که بمب های خوشه‌ای خطر آسیب به غیرنظامیان را ایجاد می‌کند اما اگر تانک‌های روسیه در سراسر خاک اوکراین حضور داشته باشند خطر بیشتری برای غیرنظامیان وجود خواهد داشت.
مشاور امنیت ملی بایدن اعلام کرد: ارائه بالقوه بمب های خوشه‌ای به اوکراین به زودی در بسته کمکی آمریکا اعلام می‌شود.
وی سپس توجیه کرد: اوکراین از سیستم‌های تسلیحاتی خود به گونه ای استفاده خواهد کرد که ایجاد خطر برای شهروندان خود را به حداقل برساند. اوکراین تعهدات کتبی داده است که از بمب های خوشه ای به شیوه ای محتاطانه برای به حداقل رساندن خطرات برای غیرنظامیان استفاده خواهد کرد.
مشاور امنیت ملی آمریکا ادعا کرد: واشنگتن پیش از ارائه بمب های خوشه ای به اوکراین، از نزدیک با متحدان مشورت کرده است و برخی از متحدانش از این تصمیم استقبال کرده اند و بقیه به طور خصوصی اعلام کرده اند که این تصمیم را درک می‌کنند.
پیشینه
مهمات خوشه‌ای (بمب‌های خوشه‌ای) نوعی راکت، موشک یا بمب هستند که ده‌ها یا صدها مهمات فرعی را در زمان شلیک در محیط وسیعی پخش می‌کنند. در برخی مواقع مهمات فرعی عمل نمی‌کند و منجر به این می‌شود که این مهمات سال‌ها بر روی زمین بماند و همانند یک مین عمل کند.
این جنگ افزارها اولین بار در جریان جنگ جهانی دوم توسط انگلیس و شوروی استفاده شد و ایالات متحده نیز در چندین جنگ از جمله ویتنام، افغانستان و عراق از آن استفاده کرده است.
یک معاهده در سال ۲۰۰۸ تحت عنوان «کنوانسیون مهمات خوشه‌ای» با تاکید بر اینکه این مهمات اغلب غیرنظامی‌ها را کشته یا مجروح کرده است، تولید، استفاده و ذخیره آنها را در ۱۰۸ کشور ممنوع کرد. با اینحال آمریکا، روسیه و اوکراین این معاهده را امضا نکردند.
بر اساس گزارش سال ۲۰۱۰ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، بین ۱۰ تا ۴۰ درصد مهمات خوشه‌ای در لحظه برخورد به هدف منفجر نمی‌شوند و این سلاح‌ها بعدها می‌توانند به علت اختلال یا سوء استفاده منفجر شوند.
طبق اعلام سازمان نظارت بر مهمات خوشه‌ای، مهمات فرعی منفجر نشده به طور نامتناسبی به غیرنظامی‌ها آسیب می‌رساند درحالیکه ۹۷ درصد از تلفات ناشی از استفاده این جنگ افزارها در سال ۲۰۲۱ غیرنظامی‌ها بودند.
اهمیت موضوع
به نوشته روزنامه واشنگتن پست، مقام‌های اوکراینی از زمان شروع جنگ در فوریه ۲۰۲۲، به آمریکا درخواست مهمات خوشه‌ای را داده بودند اما دولت بایدن و مقام‌های وزارت دفاع از ابتدا علیه استفاده از آنها هشدار دادند.
یک مقام ارشد دولت بایدن به روزنامه نیویورک تایمز گفت که آمریکا عقیده خود را در مورد عرضه مهمات خوشه‌ای به اوکراین تغییر داده است. برخی از مقام‌های آمریکایی از عرضه مهمات خوشه‌ای به اوکراین حمایت کرده و ابراز عقیده کردند که این مهمات ساخت آمریکا فقط ۱.۳ الی ۲.۵ درصد از مواقع عمل نمی‌کنند.
وزارت دفاع آمریکا از استفاده مهمات خوشه‌ای حمایت کرده و معتقد است که آنها سلاح‌های قانونی با کاربرد مشخص نظامی هستند. طبق گزارش نظارت بر مهمات خوشه‌ای، از زمان امضای معاهده، ۹۹ درصد از ذخایر بمب‌های خوشه‌ای از بین رفتند.
سالیوان نیز از به کار بردن مهمات خوشه‌ای در اوکراین دفاع کرد و مدعی شد که اوکراین از این مهمات در کشور خارجی استفاده نمی‌کند.
یک سخنگوی آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل روز جمعه اعلام کرد که گوترش مخالف استفاده از مهمات هسته‌ای است و وی از معاهده سال ۲۰۰۸ حمایت می‌کند.
لورا کوپر دستیار معاون وزیر دفاع در امور روسیه، اوکراین و اوراسیا نیز ماه گذشته خواست که ارتش اوکراین بتواند از مهمات خوشه‌ای به ویژه علیه مواضع عمقی روسیه در میدان جنگ بهره ببرد.
لیندسی گراهام سناتور جمهوریخواه آمریکا نیز که پیشتر از خرج شدن پول‌های ایالات متحده برای کشتن روس‌ها ابراز رضایت کرده بود، از ارائه این جنگ افزارها و دیگر سلاح‌ها به اوکراین حمایت کرد تا کی‌یف بتواند علیه مسکو پیروز شود. وی همچنین مدعی است که ارائه نکردن چنین سلاح‌هایی جنگ را طولانی‌تر می‌کند.
به گزارش دیده‌بان حقوق بشر، روسیه و اوکراین از مهمات خوشه‌ای علیه یکدیگر از سال ۲۰۱۴ استفاده کردند؛ زمانیکه روسیه شبه جزیره کریمه را به خود الحاق کرد.
هر دو طرف از زمان شروع جنگ اخیر نیز به استفاده از بمب‌های خوشه‌ای ادامه دادند. مهمات خوشه‌ای منجر به مرگ صدها غیرنظامی شده است. نگرانی‌هایی وجود دارد که استفاده از مهمات خوشه‌ای در جریان جنگ به مساحت ۱۷۴ هزار کیلومتر مربعی مین گذاری شده در اوکراین، بیافزاید.
ارزیابی
درحالیکه طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر، بین ۵۶ هزار و ۵۰۰ تا ۸۶ هزار و ۵۰۰ غیرنظامی از سال ۱۹۴۳ بر اثر استفاده از مهمات خوشه‌ای کشته شدند، دولت آمریکا اصرار دارد این جنگ افزار کشنده علیه روسیه را به کار گیرد.
ایالات متحده هرچند که از ابتدای جنگ اوکراین، جنگ افزارهای به نسبت پیشرفته‌ای را در اختیار کی‌یف قرار داده اما هجمه ارسال سلاح‌ها به این کشور اروپایی هنوز نتوانسته رقیب راهبردی واشنگتن یعنی مسکو را در رسیدن به اهدافش ناکام کند.
از آنجاییکه ضد حمله اوکراین که با استقبال شدید غرب نیز مواجه شده بود، تاثیر مد نظر کی‌یف را در میدان جنگ علیه روسیه به همراه نداشته است، غرب تلاش می‌کند با سُمبه پُر زور سلاح‌هایی حتی غیرمتعارف از جمله مهمات خوشه‌ای، معادله‌های شرق اوکراین را به نفع خود رقم بزند.
