سه شنبه هفته گذشته طرحی در سنای آمریکا به تصویب رسید که بر اهمیت دوچندان پیشرفتهای چین در فناوری های مختلف تاکید داشت. سنا و مجلس نمایندگان همواره به دلیل اکثریت دموکرات یا جمهوریخواه در موضوعات مختلف با یکدیگر اختلاف نظرهای زیادی دارند اما تصویب طرح هفته گذشته با 68 رای موافق در مقابل 32 رای مخالف نشان داد که موضوع مقابله با پیشرفت های چین در عرصه فناوری از معدود موضوعاتی است که تقریبا هر دو حزب بر روی آن اتفاق نظر دارند و سیاستگذاران آمریکایی سایه سنگین پیشرفتهای چین را در پشت سر خود احساس می کنند.
هرچند این طرح برای تصویب نیازمند موافقت مجلس نمایندگان و پس از آن موافقت دفتر ریاست جمهوری آمریکاست اما به نظر میرسد همه دولتمردان آمریکایی سریعا به دنبال راهکاری عملی برای مقابله با رشد اژدهای زرد هستند. در این طرح مجوز اختصاص 190 میلیارد دلار برای تقویت بخش تحقیق و توسعه فناوری آمریکا داده شده و جدا از آن 54 میلیارد دلار نیز برای تحقیقات در زمینه نیمه رساناها و تجهیزات مخابراتی در نظر گرفته شده است؛ حوزه هایی که شرکتهای چینی مانند هوآوی با سرعت درحال پیشرفت هستند.
عقبگرد قدرت اول
برای چندین دهه کنگره به شکاف های منطقه ای نگران کننده در آمریکا بی توجه بود. پراکندگی حوزه فناوری در آمریکا تنها به مناطقی خاص محدود میشد. اندیشکده بروکینگز در دسامبر 2020 در گزارشی نسبت به این موضوع هشدار داد. طبق این گزارش 90 درصد از رشد استخدام در بخش نوآوری در 15 سال گذشته آمریکا تنها به 5 شهر بزرگ سیاتل، بوستون، سان فرانسیسگو، سان دیگو و سن خوزه کالیفرنیا در این کشور محدود میشد. این نگرانی در طرح جدید سنا نیز مورد توجه قرار گرفته و پیشنهاد ایجاد 18 هاب فناوری در نقاط مختلف آمریکا ارائه شده به امید آنکه خون تازه ای در رگهای بخش فناوری این کشور تزریق شود.
با اینحال از 1960 به بعد واکنش کنگره و دولت آمریکا به موضوع سرمایه گذاری در بخش فناوری محدود به سرمایه گذاری جانبی درقالب کمک هزینه های تحصیلی، برنامه های آکادمیک و معافیت های مالیاتی بوده که برای خارج کردن کشور از این وضعیت و رقابت با کشوری مانند چین بسیار اندک بود. از سوی دیگر استفاده از فناوری در بخش صنعت موضوعی است که نیازمند سرمایه گذاری بخش دولتی است و شرکتهای کوچک باتوجه به موضوع سود و زیان چندان علاقمند به سرمایه گذاری بلند مدت در این بخش بدون کمک بخش دولتی نیستند؛ رویکردی که دولت چین سالهاست اتخاذ کرده و دولت جدید بایدن نیز به اهمیت آن پی برده است.
چین میزبان جدید استعدادهای ناب
درحال حاضر کشور چین در شرایط مناسبی به سر میبرد و سطح زندگی مردم و اقتصاد درحال پیشرفت است. وو ویرن، استاد دانشکده مهندسی چین 28 می سال جاری میلادی در یک سخنرانی علمی درحالی که قادر به غلبه بر احساسات خود نبود گفت: تقاضا برای نوآوری در سطح علم و فناوری تا بدین اندازه بالا نبوده است و درک مقامات چینی از فناوری نیز هرگز تا این حد عاقلانه نبوده است. در این جلسه شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین نیز بر ساخت یک چین قدرتمند بر پایه علم و فناوری و درعین حال خودکفا در این دو حوزه تاکید داشت. مقامات چینی و در راس آنها رئیس جمهوری این کشور بر تبدیل شدن چین به عنوان مرکز جهانی استعدادهای تازه تاکید دارند. شی جین پینگ بر جذب حفظ و استفاده مناسب از استعدادهای ناب از سراسر دنیا تاکید کرد.
ماموریت سخت آمریکا در تحریم علم و فناوری
رقابت اقتصادی آمریکا و چین هر روز شدت می‌یابد و نباید این موضوع را انکار کرد که آمریکا دست برتر در این رقابت را در اختیار دارد. اما چینی ها برای باقی ماندن در عرصه رقابت و پیروزی نهایی در آن چشم به اینده دوخته اند. تبدیل شدن به یک ابرقدرت در عرصه فناوری هدفی است که می تواند چین را در عرصه های دیگر مانند اقتصاد و حتی قدرت نظامی نیز به موفقیت نزدیک کند.
توجه به اظهارات مقامات دولتی و حتی اقتصادی چین حاکی از اتفاق نظر آنها بر روی یک موضوع است و آن اتکا به توانمندی های داخلی در عرصه فناوری. رئیس جمهوری چین در اوایل خرداد ماه خواستار افزایش تلاش‌های این کشور برای تبدیل شدن به یک قدرت پیشرو در زمینه علوم و فناوری و حرکت این بخش به‌سمت تکیه بر توانمندی‌ها در داخل چین شد. وی پیش از این نیز بارها گفته بود که فناوری‌های کلیدی قابل خریداری نیستند و کشورهای دیگر به محدود کردن توسعه این فناوری ها ادامه داده و در آینده نیز این سیاست را در پیش خواهند گرفت.
«رن ژنگ فی» موسس شرکت هوآوی نیز از نیروهای این شرکت خواسته تا باتوجه به تحریم‌های آمریکا بر بخش سخت افزار، تمرکز خود را بر توسعه نرم افزار قرار دهند. رن در یادداشتی گفت که این شرکت بر روی بخش نرم افزار متمرکز شده زیرا توسعه آینده در این بخش به صورت بنیادی خارج از کنترل آمریکا بوده و طبق گفته مالک این شرکت باعث افزایش استقلال و خودمختاری هوآوی خواهد شد. تصمیم اخیر شرکت هوآوی در راستای حرکت به سمت توسعه فناوری خودروهای بدون سرنشین تا سال 2025 نیز حاکی از آن است که چینی ها قصد دارند از انعطاف پذیر بودن فناوری و قابلیت استفاده از آن در حوزه های مختلف برای بی اثر کردن تحریم های آمریکا استفاده کنند. تحریم گوشی های هوشمند هوآوی و خبر برنامه ریزی این شرکت برای ساخت خودروهای هوشمند ( و تبدیل شدن به عنوان رقیبی برای خودروهای تسلا) حاکی از همین مسئله است.
نگرانی آمریکا از تسلیحات هوشمند چین
گزارش «کمیسیون امنیت ملی در امور هوش مصنوعی» نگرانی شدید دولتمردان آمریکایی از پیشرفتهای رقیب اصلی این کشور را نمایان ساخت. در این گزارش آمده : "آمریکا به‌گفته اریک اشمیت و باب ورک، رؤسای این کمیسیون آماده دفاع و یا رقابت در عرصه هوش مصنوعی نیست". در همین رابطه منابع نزدیک و آگاه به برنامه‌های دولت جو بایدن فاش کرده اند که بودجه 715 میلیارد دلاری وزارت دفاع آمریکا قصد دارد منابع مالی را از سامانه‌های قدیمی نظامی و تسلیحاتی دور و به مدرنیزه کردن زرادخانه هسته‌ای و بازدارندگی در برابر چین کمک کند. به عبارت دیگر هرچند هوش مصنوعی در زمینه های مختلف قابلیت استفاده دارد اما مهمترین تهدید برای کشوری مانند آمریکا از دست دادن برتری نظامی در برابر رقباست. انقلاب در عرصه هوش مصنوعی در تمام بخش ها ازجمله نهادهای اطلاعاتی ایجاد خواهد شد و در شرایط فعلی ایالات متحده در شرایط مناسبی در برابر رقیب اصلی خود قرار ندارد؛ شرایطی بغرنج که قانونگذاران آمریکایی با سراسیمگی به دنبال حل آن هستند.
