کاغذ و مقوا از نمونه محصولاتی به شمار می‌رود که به دلیل دایره گسترده استفاده از آن در عرصه‌ها و حوزه‌های گوناگون و نقش و اهمیت نافذ آن در صنعت چاپ، به عنوان پیش نیاز اساسی این حوزه فعالیتی، می‌توان آن را در دایره اقلام و محصولات استراتژیک قرار داد.
با این وجود در طول ماه‌های اخیر، نوسانات قیمتی در خصوص این محصول، بصورتی بارز و تامل برانگیز، ظهور و بروز داشته است و فعالان این عرصه دلایل متعددی را برای این واقعه ناگوار متصور هستند.
ضعف نظارتی یکی از دلایلی است که در پیچیده و بغرنج‌تر شدن این وضعیت بی تاثیر نبوده است بصورتی که بنابر گزارش‌های منعکس شده در رسانه‌ها برخی با اختصاص ارز ۳ هزار و ۸۰۰ تومانی به کاغذ تحریر، به صادارت کاغذ نوشت افزار و کتاب به کشور‌های همسایه همچون عراق و افغانستان مبادرت ورزیده اند و به تبع در صورت توزیع متوازن و اصولی این کاغذ‌ها در بازار داخلی، نوسانات قیمتی در ارتباط با این کالا به‌صورت هر چه کمرنگ تری نمود پیدا می‌کرد.
مطالعات و بررسی‌های انجام شده موید این واقعیت است که تعطیلی برخی از کارخانجات تولیدکننده کاغذ در کشور چین و هند، بنابر دلایل زیست محیطی مزید بر علت شده تا نرخ جهانی خمیر کاغذ افزایش یابد.
این در شرایطی است است که حدد ۱۰۰ روز پیش، ابوالفضل روغنی، رئیس سندیکای تولید کنندگان کاغذ و مقوای ایرانی، نسبت به کاهش شدید تولید کاغذ روزنامه در ایران هشدار داده بود.
البته نشانه‌های بارزی از کاهش شدید تولید کاغذ روزنامه در اسفندماه سال ۱۳۹۶ نمود و بروز پیدا کرده بود و متاسفانه به دلیل عدم اتخاذ تدابیر سازنده، جدی و عملیاتی، در آن مقطع، تدریجا شرایط برای این عرصه، عمیق و پیچیده‌تر شد.
فارغ از نقش پررنگ روزنامه‌ها در عرصه فرهنگی کشور، نمی‌توان از ظرفیت‌های قابل توجه اقتصادی و اشتغالزایی این حوزه نیز (که موضوع بخشی از این گزارش است) غافل بود و در حال حاضر صرفا با نیم نگاهی به تنوع و تعدد عناوین روزنامه‌های چاپی در ایران، می‌توان به فرصت‌ها و بستر وسیع و فراخ اشتغالزایی این بخش پی برد.
مانور و جولان دلالان و واسطه گری‌های سوداگران در بازار کاغذ
سودجویی دلالان در بازار تمامی ندارد و باید به تلخی به این واقعیت اذعان کرد که گویی بخشی از اقتصاد کشور به دست دلالان افتاده و تقریبا در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی ورود، نفوذ و رگه‌هایی نهان و آشکار از فعالیت این طیف دیده و احساس می‌شود و به تبع بازار کاغذ نیز از آن مستثنی نمانده است.
مشکل کاغذ و تامین و گرانی آن، صرفا به عرصه روزنامه‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه در بخش کاغذ مورد نیاز صنف عکاسی، انتشارات و غیره این معضل ظهور و بروزی عجیب دارد.
بسیاری از توزیع کنندگان کاغذ معتقدند، جولان دلالان در این بازار یکی از عوامل و دلایل اساسی نمود بحران در این بازار محسوب می‌شود و متاسفانه این افراد و گروه‌های خاص بصورت سلیقه‌ای نرخ‌ها را بالا و پایین می‌کنند.
سعید منصوری کامیاب، یکی از فعالان حوزه چاپ در استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت تجارت وکشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به شرایط بسیار نامساعد و نامطلوب جاری و ساری در بازار کاغذ اظهار کرد: تبعات اقتصادی این وضعیت برای حوزه‌هایی که نیازمند به کاغذ هستند منفی و مخرب است و استمرار این وضعیت باعث فلج شدن بسیاری از حوزه‌ها خواهد شد.
وی در تشریح این موضوع گفت: در حال حاضر بسیاری از روزنامه‌ها به کاهش صفحات روزنامه خود مبادرت ورزیده اند و بعضا به کاغذ‌هایی با کیفیت پایین تمسک جسته‌اند و ان در حالی است که پیش از این نیز بار‌ها به موضوع خطر تعطیلی برخی از نشریات اشاره شده که در صورت تحقق چنین موضوعی شاهد از دست رفتن فرصت‌های شغلی بسیاری و سنگین‌تر شدن بار بیکاری در کشور خواهیم بود.
عامل گرانی کاغذ، مدیریت نادرست و برنامه ریزی نشده است
احمد شریفیان، نایب رئیس اول اتحادیه کاغذ و مقوای تهران در گفت‌وگویی با رسانه‌ها قائل به کمبود کاغذ در بازار نیست و به زعم وی به اندازه یکسال کاغذ، در انبار‌ها موجود است و به اعتقاد او دلیل این گرانی‌ها را می‌باید در مسائل دیگری جستجو کرد.
وی در این خصوص می‌افزاید: گرانی کاغذ و کمبود آن در بازار، به دلیل مدیریت ناصحیح، نادرست و برنامه ریزی نشده است و اگر بعضا در اخبار و گزارشات رسانه ها، کمبود کاغذ به عنوان عامل گرانی مطرح می‌شود به واقع هدف از این موضع گیری، نابسامان‌تر کردن هر چه بیشتر بازار کاغذ است.
شریفیان می‌گوید: قیمت‌گذاری کاغذ در بازار متولی ندارد (امری که برخی دیگر از توزیع کنندگان کاغذ در بازار در مواجهه با نگارنده به آن تاکید ورزیدند و معتقد بودند باید ساز و کاری مشخص برای این قیمت گذاری تعریف و طراحی شود در غیر اینصورت، همچنان دلالان به سلیقه و میل شخصی خویش به قیمت گذاری مبادرت خواهند ورزید)
گرانی مقوا و تحت الشعاع قرار گرفتن صنعت بسته بندی به دلیل بالا رفتن قیمت‌ها
بدون تردید، بسته بندی از مولفه‌های بسیار اثرگذار در فروش کالا و جذب و ترغیب مشتری به خرید کالا خواهد بود و اهمیت این موضوع به میزانی تعیین کننده است که امروزه در جهان، رسته‌ای تخصصی موسوم به صنعت بسته بندی تعریف شده است.
محمد افشار، یکی از فعالان حوزه چاپ و بسته بندی در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت تجارت وکشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به لزوم توجه هر چه بیشتر تولیدکنندگان کشور به این مولفه خطیر اظهار کرد: اساسا صنعت بسته بندی در کشور در مقایسه با بسیاری از کشور‌های توسعه یافته و حتی اقتصاد‌های نوظهور، صنعتی مهجور و مغفول مانده است.
وی افزود: جز موارد خاصی همچون صنعت شکلات سازی و برخی از رسته‌های صنایع غذایی، کمتر به این مولفه خطیر (بسته بندی) توجه می‌شود و متاسفانه با بالا رفتن قیمت مقوا و چاپ، این صنعت بیش از پیش در دایره انزوا قرار خواهد گرفت و به تبع آن بازتاب این موضوع در عرصه صادارت کشور نیز نمود پیدا خواهد کرد، زیرا امروزه از صنعت بسته بندی به عنوان مکملی برای تمامی عرصه‌های تولیدی یاد می‌شود.
در این میان، برخی نوسانات نرخ ارزی در ماه‌های اخیر را عامل گرانی کاغذ اعلام می‌کنند، اما با جمع بندی اظهار نظر‌های فعالان حوزه توزیع کاغذ و چاپ این واقعیت مبرهن و هویدا می‌شود که اصلی‌ترین ضرورت و عنصر فعلی بازار مذکور نظارت وبرنامه ریزی است و در فقدان این اصل مهم ظهور و بروز ادامه دار التهاب در این بازار و جسور و گستاخ‌تر شدن دلالان فعال در این عرصه، نه یک امری احتمالی، بلکه موضوعی نزدیک به یقین خواهد بود.
