هندوستان دومین مشتری نفت ایران است که روزانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه از شرکت ملی نفت ایران، نفت وارد می کند. این کشور در دوران تحریم گذشته با اخذ امتیازاتی مانند واگذاری هزینه حمل و نقل و بیمه به طرف ایرانی، واردات نفت خود را از ایران قطع نکرد و پس از برجام نیز میزان واردات نفت از ایران را به سرعت افزایش داد.
در دوران تحریم های گذشته، میزان واردات نفت هند از ایران به ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد و پس از برجام، دهلی نو خواستار حفظ امتیازات در نظر گرفته شده از سوی تهران بود و شرط خود را برای افزایش واردات، پا برجا ماندن شرایط گذشته اعلام کرد.این در حالی بود که شرکت ملی نفت ایران دیگر حاضر به تقبل هزینه های سنگین حمل و نقل و بیمه نبود لذا مذاکرات شش ماهه ای میان دو کشور انجام شد.
تخفیف نفتی به مشتری کهنه کار
فرید سعادت یار، کارشناس انرژی با اشاره به استراتژی ایران برای بازگشت سریعتر به بازار، پس از برجام گفت: به همین منظور فرمولی در نظر گرفته شد که بر اساس آن، در ازای افزایش واردات نفت از ایران تخفیفی برای مشتریان هندی در نظر گرفته شود. کف این تخفیف دو سنت به ازای هر بشکه و سقف آن نیز ۲۵ سنت تعیین شد در حالی که هندی ها با اشاره به تخفیف های عراق به خود، خواستار تخفیف بیشتری از ایران بودند.
وی ادامه داد: با در نظر گرفتن فرمولی که میان دو کشور برقرار شد، صادرات نفت ایران به هند به بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسید و این روند ادامه پیدا کرد اما طی هفته های اخیر، آمریکا از هندوستان درخواست کرده است تا واردات نفت خود از ایران را به صفر برساند که دهلی نو اعلام کرده است بر اساس منافع خود تصمیم می گیرد.
رئیس جمهوری ایران هم که ماه گذشته به دهلی نو سفر کرده بود، با هندی ها به توافق رسید که بخش بیشتری از هزینه حمل و نقل را بر عهده بگیرد تا این بازار مهم حفظ شود.
برگ برنده ایران چیست؟
این کارشناس انرژی با بیان اینکه هندی ها در شرایطی از ارجحیت منافع خود می گویند که نگاهی به برنامه های اقتصادی – بازرگانی این کشور نشان می دهد حساب ویژه ای روی بندر چابهار باز کرده اند، افزود: دهلی نو علاقه بسیاری برای توسعه بندر چابهار از خود نشان داده است و از همین منظر، دوست ندارد ایران را براحتی از دست بدهد.
به گفته وی، رقابت های ژئوپلیتیکی هندوستان و چین در دریا و بحث ترانزیت، تبدیل به یک رقابت بزرگ شده است، چینی ها با سرمایه گذاری روی بندر گوادر پاکستان، این کشور را برای دسترسی به بازارهای مهمی همچون افغانستان و آسیای میانه انتخاب کرده اند که در راستای طرح احیای جاده ابریشم است. هندی ها اما برای عقب نماندن از قافله، روی چابهار تمرکز کرده اند و قصد دارند با توسعه این بندر و از طریق احداث خط ریلی و اتصال به راه آهن سراسری ایران، به بازارهای آسیای میانه دسترسی پیدا کنند.به همین دلیل هندی ها ۲۳۵ میلیون دلار در چابهار سرمایه گذاری کردند و به شکلی جالب توانستند موافق آمریکایی ها را برای این مهم جلب کنند زیرا آمریکا مخالف سرسخت توسعه فعالیت های اقتصادی چین در جهان است و علاقه ای ندارد قدرت تجاری این کشور افزایش یابد.
این کارشناس ژئوپلیتیک انرژی اظهار کرد: از سوی دیگر با تکمیل خط لوله گازی از ایرانشهر به چابهار، صنعت پتروشیمی در این منطقه رونق می گیرد که هندی ها علاقه بسیاری دارند در این بندر، نیازهای صنایع کشاورزی خود را برطرف کنند بویژه در راه اندازی مجتمعی برای تولید کود شیمیایی و صادرات آن به کشور خود.
هند چقدر نفت وارد می کند؟
طبق اسناد تجاری شرکت ملی نفت ونزوئلا، این کشور تقریبا ۲۸۰ هزار بشکه در روز نفت سنگین در نیمه اول امسال به هند صادر کرد که در مقایسه با ۳۵۵ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز در مدت مشابه سال ۲۰۱۷ به میزان ۲۱ درصد کاهش داشت.
از طرفی بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، میزان مصرف انرژی هند در سال ۲۰۱۵ برابر ۱۱ میلیون بشکه در روز بوده است. بیشتر مصارف انرژی هندوستان را به ترتیب زغال سنگ، نفت و منابع زیستی (در مناطق کم برخوردار و به صورت سنتی) تأمین می کند. طبق تازه ترین آمار تردینگ اکونومیکس، کشور هند در روز به میزان ٧٢٨ هزار بشکه نفت خام تولید می کند این در حالی است که حدود ۴ میلیون و ٤٠٠ هزار بشکه وارد می کند.
هندوستان همچنین در روز معادل ۵ میلیون بشکه نفت ، زغال سنگ مصرف و نیز معادل ۲.۳ میلیون بشکه در روز زغال سنگ وارد می کند.
درباره ظرفیت پالایشی هند نیز باید گفت که پتانسیل این کشور در این زمینه برابر ۴.۷ میلیون بشکه در روز (٢.١ برابر ایران) است.
بر اساس آخرین آمار انرژی ورلد، هندوستان تا سال ٢٠٢٢ میلادی بزرگترین مصرف کننده نفت سنگین دنیا می شود که با توجه به اینکه عمده نفت تولیدی ایران نفت سنگین است و از طرفی نیاز این کشور به نفت سنگین رو به فزونی است، کنار گذاشتن ایران یا کاهش خرید پایدار نفت ایران بعید به نظر رسیده و خلاف منافع اقتصادی دهلی است.
