شرکت‌ها بخشی از سود خالص خود در پایان سال مالی را به عنوان سود نقدی به سهامداران پرداخت می کنند و بخش دیگری را تحت عنوان سود انباشته در شرکت نگه می دارند که در حساب سود انباشته در قسمت حقوق صاحبان سهام قرار می گیرد.
سود انباشته بخشی از سود خالص شرکت است که به سهامداران پرداخت نمی شود و این مبالغ برای هر سال با مبالغ انباشته سال های قبل جمع می شود. از سود انباشته می‌توان در حوزه‌های مختلفی از جمله خرید تجهیزات و ماشین آلات، صرف هزینه برای تحقیق و توسعه و سایر فعالیت‌هایی استفاده کرد که می‌توانند موجب رشد شرکت شوند. در این بخش از معرفی مفاهیم حسابداری، با مفهوم و کاربرد سود انباشته بیشتر آشنا می‌شوید و درمورد تاثیر درآمد خالص و سهام بر سود انباشته، نحوه محاسبه آن و همینطور سود انباشته آغازین و پایانی اطلاعاتی کسب خواهید کرد.
سود انباشته (Retained Earnings) بخشی از سود شرکت‌هاست که مثل سود سهام در میان سهامداران توزیع نشده، بلکه برای سرمایه‌گذاری مجدد در خود شرکت ذخیره می‌شود. این نوع سرمایه در حالت عادی به عنوان سرمایه در گردش شرکت و برای خرید دارایی یا بازپرداخت بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سود انباشته در ترازنامه هر دوره حسابداری شرکت در بخش مشارکت سهامداران به ثبت می‌رسد. برای محاسبه سودانباشته، تراز سودانباشته آغازین به خالص سود و زیان اضافه شده و سپس سود سهام از آن کم می‌شود. یک گزارش مختصر موسوم به صورت سودانباشته هم نگهداری می‌شود که تغییرات وضعیت سود انباشته در یک دوره زمانی خاص در آن ثبت شده است.
هدف از سود انباشته چیست؟
سود انباشته پیوندی کاربردی میان صورت درآمدها و ترازنامه است. از این سود می‌توان در حوزه‌های مختلفی از جمله خرید تجهیزات و ماشین آلات، صرف هزینه برای تحقیق و توسعه، و سایر فعالیت‌هایی استفاده کرد که می‌توانند موجب رشد شرکت شوند. این سرمایه‌گذاری مجدد در خود شرکت با هدف تحصیل درآمدهای بیشتر در آینده است. اگر شرکت‌ها باور نداشته باشند که می‌توانند به اندازه کافی از این سود انباشته بازدهی بگیرند (یعنی بیش از هزینه‌ی سرمایه‌شان عایدی داشته باشند) معمولاً این سود به عنوان سود سهام یا بازخرید سهام توزیع می‌شود. فرمول سودانباشته فرمول سودانباشته به صورت زیر است: سودانباشته = سودانباشته دوره آغازین + خالص درآمد یا زیان – سود سهام نقدی – سود سهام
سود انباشته دوره آغازین در انتهای هر دوره حسابداری، سودانباشته به عنوان درآمد تجمیعی سال قبل (با احتساب درآمد سال جاری) منهای سود سهامی که به سهامداران داده می‌شود، در ترازنامه ثبت می‌گردد. در دوره حسابداری بعدی، تراز پایانی سودانباشته از دوره حسابداری قبلی به تراز آغازین سود انباشته تبدیل می‌شود. تراز سود انباشته ممکن است همیشه یک عدد مثبت نباشد چون این عدد می‌تواند نشان‌گر این باشد که خالص زیان دوره جاری از تراز آغازین سود انباشته بزرگ‌تر است. علاوه بر این، توزیع حجم زیادی از سود سهام که از تراز سودانباشته فراتر برود هم می‌تواند باعث منفی شدن این عدد بشود. چگونه خالص درآمد بر سود انباشته اثر می‌گذارد؟ هر تغییر یا حرکتی در خالص درآمد به طور مستقیم بر تراز سودانباشته اثر می‌گذارد. عواملی چون افزایش یا کاهش خالص درآمد و تداوم خالص زیان، راه را برای سودآوری یا زیان‌بار شدن شرکت‌ها هموار می‌کند. رقم سود انباشته می‌تواند به خاطر خالص زیان‌های انباشته و بزرگ منفی باشد. در حالت طبیعی، چیزهایی که بر خالص درآمد تاثیر می‌گذارند، بر سود انباشته هم اثرگذار هستند. از جمله این‌ها می‌توان به سود فروش، هزینه کالاهای فروخته شده، استهلاک و سایر هزینه‌های اجرایی اشاره کرد. موارد غیرپولی مثل کاهش ارزش دفتری یا نزول ارزش دارایی‌ها نیز از عوامل تاثیرگذار هستند.
سود سهام چگونه بر سودانباشته اثر می‌گذارد؟
تقسیم سود سهام میان سهامداران می‌تواند به شکل نقدی یا سهمی باشد. هر دوی این اشکال می‌توانند ارزش سودانباشته شرکت را کاهش دهند. سود سهام نقدی موجب خروج وجه نقد شده و در حساب‌های نقدی شرکت به عنوان فروکاست پول ثبت می‌شود. این اتفاق حجم ترازنامه و ارزش دارایی‌های شرکت را کم می‌کند، زیرا بر اساس آن شرکت بخشی از دارایی‌های در گردش خود را از دست می‌دهد. اما سود سهام نیازی به خروج وجه نقد ندارد؛ در عوض، بخشی از سودانباشته به سهام و سایر حساب‌های مربوط به سرمایه پرداخت‌شده اضافی تبدیل می‌شود. این تخصیص سود بر حجم کلی ترازنامه شرکت اثر نمی‌گذارد، اما ارزش هر سهم را کاهش می‌دهد. سود انباشته پایان دوره در انتهای هر دوره، با افزودن خالص سود و زیان به دوره آغازین و کسر سود سهام از آن، می‌توانید تراز نهایی سودانباشته خود را به دست آورید. مثالی برای محاسبه سودانباشته در این مثال، مقدار سود سهامی که توسط شرکت الف پرداخت شده نامشخص است، بنابراین با استفاده از اطلاعاتی که از ترازنامه و صورت درآمدها در اختیار داریم، با توجه به فرمول «سود انباشته آغازین – سودانباشته پایانی + خالص سود ( یا زیان) = سود سهام پرداختی» می‌توانیم آن را به دست بیاوریم.
