آیت‌الله رئیسی رئیس دستگاه قضا صبح امروز (پنج‌شنبه) با قضات و رؤسای دادگستری‌های کل کشور در ساختمان حوزه ریاست دستگاه قضا دیدار کرد.
آیت‌الله رئیسی در ابتدای این جلسه ضمن تبریک به مناسبت نیمه شعبان و اعیادی که گذشت، گفت: برخی از نعمت‌هایی که خداوند به بشر اعطا کرده، امتیازاتی است که همراه با منت داده شده است. به عنوان مثال نعمت امامت، یکی از امتیازات ویژه است که با منت به بشر اعطا شده است.
وی افزود: علاوه بر نعمت امامت، نعمت رسالت هم جزو امتیازات خاصی است که در قرآن با منت به آن اشاره شده است. درواقع نعمت وقتی بسیار بزرگ باشد، همراه با منت است به همین دلیل نعمت امامت، نعمت بزرگی بر بشر است.
* برترین نعمت خداوند به ما، وجود امام (ره) است
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه اگر همه نعمت‌های الهی به جز امامت وجود داشت، خلل داشتیم، گفت: این موضوع نه فقط نظام تشریع، بلکه نظام تکوین را هم مختل می‌کرد به همین منظور برترین نعمتی که خداوند اعطا کرده است، وجود امام (ره) است.
رئیسی با تأکید بر اینکه بالاترین نعمت امروز، وجود نعمت جمهوری اسلامی است، تصریح کرد: باید این نظام را پاس داشت چرا که به پای این نظام، خون‌های زیادی ریخته شده است. بسیاری از افراد از پیروزی انقلاب تا امروز، مشکلات را تحمل کرده و بصیرت به خرج دادند تا امروز این عَلَم به دست همه مسئولان و ما سپرده شده است.
* آینده را نه زور می‌سازد و نه زر، آینده را صالحین و متقیان رقم می‌زنند
وی با اشاره به اینکه در ۴۰ سال اخیر برکات زیادی داشتیم، گفت: در بیانیه «گام دوم انقلاب» هم بسیاری از این برکات ذکر شده است. همچنین دستورالعمل و راهبرد برای گام دوم بیان شده است.
رئیس قوه قضائیه ضمن تقدیر از همه تلاش‌ها در جای‌جای کشور افزود: البته آنچه امروز انجام شده است، مربوط به یک حزب یا یک مجلس و جریان خاص نیست. علی‌رغم همه کاستی‌ها و تلاش‌های دشمن و نواقص، تردید نداریم که آینده بسیار روشن و نورانی است. همچنین تردید نداریم که آینده برای صالحین است چرا که آینده را نه زور رقم می‌زند و نه زر بلکه صالحین و متقیان هستند که آن را رقم می‌زنند. ما نگران آینده نیستیم، چرا که آینده برای باتقوایان بوده و این وعده الهی است.
رئیسی در ادامه با بیان اینکه هاضمه‌ی هستی، باطل را نمی‌پذیرد، اظهار داشت: البته باطل، جولان‌هایی دارد اما پایداری و استحکام ندارد چرا که قرار واقعی عالم هستی، بر حق است.
وی افزود: جز حکم خدا، حکمی وجود ندارد. در شناخت حکم خدا و در تناسب بین موضوع و حکم، فقط باید خدا را دید و به آن اندیشید چرا که عاقبت خدافراموشی، خودفراموشی است.
* دستگاه قضاوت سعودی‌ها جلوه‌ای از هواپرستی و هواخواهی است
رئیس قوه قضائیه در ادامه سخنان خود، ضمن محکوم کردن اعمال سعودی‌ها تصریح کرد: امروز آنچه که در دستگاه ناعادلانه و قضاوت سعودی‌ها، با عنوان مبارزه با تروریسم می‌بینیم، جلوه‌ای از هواپرستی و هواخواهی است. گزارشاتی که به ما می‌رسد، بیانگر این است که انسان‌های آزاده‌ای که برای مبارزه با ظلم، تلاش کرده و از درِ آزادمَردی ورود کردند، به عنوان مبارزه با تروریسم، آنها را می‌کُشند. از مدعیان حقوق بشر می‌خواهیم که پرونده این افراد را ببینند. در کجای پرونده‌ی سعودی‌ها، حقوق بشر وجود داشته است که این بار دفعه‌ی دوم آنها باشد؟ به طور علنی حقوق انسان‌ها ضایع می‌شود و همه اینها، جلوه‌هایی از هواخواهی است.
رئیسی اظهار داشت: ما به اعتبار آنچه که خداوند امر کرده و آنچه در نظام اسلامی و به اقتضای گام دوم ذکر شده است، در دستگاه قضا با نگاه به آنچه که تاکنون انجام شده است، به دنبال رفع نواقص هستیم.
* ضرورت استفاده از ظرفیت چهره‌های دانشگاهی، نخبگان و افراد با استعداد
وی تحول را یک ضرورت در دستگاه قضا دانست و افزود: تحول یک ضرورت است که باید انجام شود و این نیاز به همراهی همه مسئولان دارد چرا که تحول، بخشنامه‌ای و دستورالعملی نیست، البته به دستورالعمل هم نیاز دارد اما بیشتر نیاز به یک اندیشه جدی و سازوکارهای قابل اجرا دارد به همین منظور در استان‌ها باید از ظرفیت چهره‌های دانشگاهی، نخبگان و همچنین افراد بااستعداد استفاده شود تا در بحث تحول که یک ضرورت است، از نگاه‌ها و دیدگاه‌های مبتنی بر اندیشه‌های فعال و پویا، بهره‌گیری انجام شود.
* اطاله‌ی دادرسی علل درون‌قوه‌ای و برون قوه‌ای دارد
رئیس قوه قضائیه با اشاره به اینکه در قوه قضائیه با مشکلاتی مواجه هستیم، ادامه داد: حجم پرونده‌های قضائی و موجودی پرونده‌ها در برخی واحدهای قضائی، مشکلی است که امروز شاهد آن هستیم. در برخی واحدهای قضائی از جمله در استان‌های پرجمعیت یا جایی که کمبود نیرو داریم، با مشکل موجودی پرونده‌ها مواجه هستیم.
رئیسی مسئله اطاله‌ی دادرسی را یکی دیگر از مشکلات دستگاه قضا عنوان کرد و گفت: البته این مسئله فقط مربوط به امروز نیست و علل مختلفی از جمله علل برون‌قوه‌ای و درون‌قوه‌ای دارد.
* احتمال بازگشت جمعیت مورد عفو کیفری وجود دارد با وجود برخی نگاه‌ها
وی با اشاره به موضوع کثرت جمعیت کیفری افزود: البته با عفو اخیری که داشتیم، شاهد کاهش جمعیت کیفری بودیم اما با برخی نگاه‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، احتمال بازگشت این جمعیت کاهش‌یافته وجود دارد که باید به این موضوع هم توجه کرد.
رئیس قوه قضائیه ادامه داد: کاهش سرمایه اجتماعی و ضرورت رضایتمندی به دستگاه قضا، نامتناسب بودن بعضی برخوردها در سطوح مختلف و برخی مسائل پشتیبانی و مالی هم از دیگر نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیسی در ادامه با تأکید بر موضوع حفظ کرامت در دستگاه قضا یادآور شد: کرامت قضات که مورد تأکید رهبری هم است، باید لحاظ شود. کرامت قضات یعنی اینکه به سخن قضات توجه شده و دیدگاه‌های آنها شنیده شود. این‌طور نباشد که قاضی مشکلی داشته باشد که دستگاه قضا قادر به رفع آن باشد.
* کرامت شعار من نیست، اعتقاد من است
وی با بیان اینکه کرامت شعار من نیست بلکه اعتقاد من است، گفت: معتقدم کرامت باید حفظ شود و این موضوع باید در دستگاه قضا نهادینه شود به همین منظور کرامت نسبت به متهم، شاکی و خانواده متهم باید رعایت شود.
رئیس قوه قضائیه از تدوین دستورالعملی مرتبط با کرامت در قوه قضائیه خبر داد و افزود: برای آنکه کرامت در قوه قضائیه نهادینه شود، از معاونت حقوقی درخواست کردم ظرف ۱۵ روز آینده موضوع کرامت را به شکل دستورالعمل تدوین کند.
وی در ادامه با اشاره به موضوع حقوق عامه تأکید کرد: نباید منتظر شد که حقوق عامه ضایع شود و سپس به سراغ آن رفت. دادستان‌ها توجه کنند بخشی از علل وقوع قضایای اخیر و ویرانی‌های سیل، در برخی استان‌ها در ارتباط با تضییع حقوق عامه است. بررسی‌های سازمان‌های نظارتی هم این موضوع را نشان می‌دهد. اگر حقوق عامه به موقع رعایت می‌شد، شاهد این میزان خسارت در سیل اخیر نبودیم.
رئیسی افزود: این میزان خسارت‌ها بیانگر این است که برخی کارها در زمان خودش به موقع انجام نشده به همین منظور باید رویکرد صیانتی و پیشگیرانه نسبت به مسئله حقوق عامه داشته باشیم. کسانی که به هر نحو به حقوق عامه دست‌اندازی می‌کنند، باید با آنها برخورد شود.
* در برخی مواقع منابع به کارخانه‌هایی که کار نمی‌کنند اختصاص می‌یابد
رئیس قوه قضائیه با اشاره به سخنان اخیر رهبری در هفته کار و کارگر گفت: ایشان در سخنان خود به موضوع برخی کارخانه‌ها اشاره کردند. شاهد این هستیم که عده‌ای با برخی سپرده‌های بانکی، اقدام به ورود به موضوع خرید و فروش کارخانه‌ها می‌کنند. اگر نگاه کنیم، می‌بینیم در برخی موارد خصوصی‌سازی، آورده‌ای وجود ندارد بلکه یا از طریق دولت بوده یا منابع دولتی، این موضوع تأمین می‌شود. درواقع منابع را به راه‌اندازی کارخانه‌هایی اختصاص می‌دهند که کار نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه مخاطب اصلی فرمایشات رهبری، قوه قضائیه است، تصریح کرد: به همین منظور قبل از اینکه موضوعی به بحران تبدیل شود، ورود کنیم. در این راستا اولاً سازمان بازرسی و سپس دادستان‌ها به سوداگران اجازه بازی با اموال بیت‌المال را ندهند.
رئیسی با بیان اینکه قضیه خصوصی‌سازی یک موضوع درست است که در قانون هم به آن اشاره شده است، گفت: دولت نباید تصدی‌گری کند اما این در حالی است که حدود ۷۰ درصد اقتصاد ما، دولتی است که نباید این‌طور باشد. همه به این موضوع رسیده‌اند. خصوصی‌سازی موضوع درستی اما باید اصلاحاتی در مورد آن، انجام به همین منظور نظارت‌ها باید با حساسیت بیشتری دنبال شود.
رئیس قوه قضائیه افزود: استفاده از همه ظرفیت‌ها برای حل مشکلات مردم چه در حوزه کارآفرینی و چه در گره‌گشایی از مشکلات مردم باید لحاظ شود. مردمی بودن، نکته‌ای است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد البته مسئولان قضائی در استان‌ها ملاقات مردمی دارند که هر هفته انجام می‌شود؛ این موضوع امر پسندیده‌ای است که از نمادهای مردمی بودن محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه حمایت از تولیدکننده باید در سال رونق تولید ملی لحاظ شود، خاطرنشان کرد: در این رابطه، مبارزه با موانع از جمله قاچاق کالا، باید مد نظر همه مسئولان قرار گیرد. علاوه بر این، حمایت جدی از کارآفرینان هم باید لحاظ شود.
* راهکارهای رفع اطاله دادرسی
رئیس قوه قضائیه در ادامه با اشاره به موضوع اطاله دادرسی در دستگاه قضا گفت: نسبت به اطاله دادرسی به اقتضای استان‌ها، راهکار و حرکت جهادی در قوه قضائیه دنبال شود. گاهی راهکار، دو شیفته کردن، استفاده از روزهای تعطیل یا بهره‌گیری از سایر همکاران است. منظور ما این است که پرونده روز، مربوط به پرونده سال جاری است به همین دلیل معتقدیم نباید پرونده‌های مُسن و قدیمی داشته باشیم؛ مگر آنکه طولانی شدن رسیدگی به یک پرونده، حجت کافی داشته باشد به همین دلیل رؤسای دادگستری‌ها باید موردی پرونده‌های مانده را بدانند.
رئیسی با تأکید بر اینکه در دستگاه قضا نباید سرعت فدای دقت شود، گفت: برخی آمارگیری را ناپسند می‌دانند اما آمار کار درستی است البته کیفیت در رسیدگی‌ها نباید فدای کمیت شود.
وی در ادامه با اشاره به موضوع مبارزه با فساد افزود: این موضوع تأکید همیشگی در قوه قضائیه بوده است. در دستگاه قضا، مبارزه با فساد و زمینه‌های ایجاد آن، همواره مورد تأکید بوده است. یک بخش از مبارزه مربوط به حفاظت و بازرسی است اما اصل آن، بر عهده همه مسئولان قضائی و به ویژه قضات است. ارتباط ناسالم برای همه بد است اما در دستگاه قضا به مراتب بدتر است. در دستگاه قضا ممکن است دو مورد فساد باشد، اما در بیرون از قوه قضائیه ۲۰ مورد تعبیر شود.
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه برخی از کارهای ما هزینه اجتماعی ایجاد می‌کند، گفت: البته این به معنی این نیست که نسبت به انجام وظایف خود کوتاهی داشته باشیم.
رئیسی در ادامه به موضوع تشویق و تنبیه در قوه قضائیه، اشاره و تصریح کرد: لازم است نسبت به افراد کم‌کار یا متخلف، برخورد شود و نسبت به افراد پرکار و شجاع، سیستم تشویق لحاظ شود البته تشویق فقط به معنای تقدیرنامه نیست بلکه دست آن فرد باید بالا گرفته شود و مورد تشویق در سطح کلی قوه قضائیه قرار گیرد. همچنین قضاتی که روحیه انقلابی دارند هم باید مورد تشویق قرار گیرند.
وی در خصوص کاهش جرایم کیفری گفت: زمانی که در جایگاه معاونت اولی بودم، آمار زندانیان را می‌گرفتم و بررسی می‌کردم که ببینیم آیا اینها واقعاً باید زندانی می‌شدند؟
رئیس قوه قضائیه افزود: در رابطه با مواردی که ضروری است یا قانون به حبس حکم کرده است، نمی‌توان کاری کرد. گاهاً بسته به نوع جرم هم افراد بازداشت می‌شوند اما به طور کلی تا جایی که می‌شود، باید کمتر از حبس استفاده کرد.
رئیسی در ادامه با اشاره به دیدار روز گذشته خود با مراجع تقلید قم گفت: موضوع مهریه مورد تأکید مراجع بود. آنها می‌گفتند این موضوع با مواضع شرعی سازگاری ندارد به همین دلیل کسی که ندارد یا مُعسر باشد، نباید زندانی شود البته کسی که از پرداخت دیون خود امتناع می‌کند، باید نسبت به پرداخت آن وجه، اقداماتی انجام داد.
* درخواست تجدیدنظر برای زندانیان مهریه
وی خطاب به رؤسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های سراسر کشور اظهار داشت: اخیراً آماری را در رابطه با زندانیان مهریه گرفته‌ام، از همه آقایان می‌خواهم در رابطه با زندانیان مهریه، تجدیدنظر کنند البته بحث زندانیان مهریه چندین‌بار تاکنون مطرح شده است و حتماً کسی که اعسار آن روشن است، نباید زندانی شود.
رئیسی در ادامه به موضوع اجرای احکام اشاره و تصریح کرد: اجرای احکام مدنی، کیفری، دادگاه بدوی و تجدیدنظر، یکی دیگر از نکاتی است که به آن اشاره می‌کنم. آمار اجرای احکام در دادگاه‌های تجدیدنظر در برخی استان‌ها قابل قبول نیست؛ به ویژه در شهرهای بزرگ مسئله اجرای احکام، از مقولاتی است که باید به آن توجه کرد. وقتی اجرای احکام، اجرای سریع می‌خواهد، باید نسبت به آن کار جهادی انجام داد به همین منظور نباید از آنچه دادگاه حکم می‌کند، عقب باشیم.
رئیس قوه قضائیه با اشاره به موضوع نحوه اطلاع‌رسانی در قوه قضائیه خاطرنشان کرد: قوه قضائیه باید به عملکردها، دغدغه‌ها و سوالات جامعه نخبگانی و افکار عمومی توجه کند؛ البته برخی از پرونده‌ها قبل از طرح، در قوه قضائیه در افکار عمومی مطرح می‌شود که این موضوع دست ما نیست.
وی در پایان از صدور دستورالعملی در این رابطه خبر داد و گفت: دستورالعملی که پیشتر صادر شده، نظریات اصلاحی هم در رابطه با آن طرح شده اما آن دستورالعمل، چارچوبی است که باید نسبت به آن توجه کرد البته نوع اطلاع‌رسانی باید دقیق و به موقع باشد. همچنین اطلاع‌رسانی‌ها باید در حد خودشان انجام شود به طوری که یک موضوع استانی نباید ملی شود.
