برخورد آسمان در قلب دنا و کشته شدن 66 مسافر پرواز تهران به یاسوج در روز یکشنبه، تنها به فاصله 40روز پس از وقوع حادثه برخورد کشتی سانچی ایران در دریای چین و کشته شدن 32 ایرانی حاضر در این کشتی، اکنون کشور را یکبار دیگر در بهت و ناباوری یک غم ملی فرو برد.
از قرار معلوم، اولین پرواز این هواپیمای متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان در سال 1993 بوده و این هواپیما سالها در فرودگاه شیراز زمینگیر بوده، اما پس از تعمیر، به تازگی به پرواز درآمده بود.
هواپیمای سقوط کرده پرواز تهران – یاسوج دستکم ۲۴ سال سن داشته است.
تا اینجای کار محل دقیق برخورد هواپیما و کشف لاشه آن به دلیل برودت هوا، خارج از دسترس بودن ارتفاعات و از همه مهمتر فعال نبودن سیستم ELT هواپیما برای اعلام موقعیت مکانی سقوط به ماهواره‌های امداد، میسر نشده، اما از همان دیروز بحث‌های مختلفی برسر چرایی سقوط این هواپیما در فضای رسانه ای کشور دست به دست شد.
از داشتن نقص فنی قبلی در هواپیما گرفته تا نداشتن رادار در فرودگاه یاسوج، قدیمی بودن مدل سیستم ضد یخ زدگی بال این نوع هواپیمای ای تی آر، اشتباه در بکارگیری از این نوع هواپیما در مسیرهای دور برد با سطح پروازی با ارتفاع بلند و از همه مهمتر، ضعف نظارت سازمان هواپیمایی کشوری بر کیفیت پرنده‌های آهنی فعال در شبکه پروازی!
هر چند که اندکی بعد، داشتن مشکل در رادار فرودگاه یاسوج از اساس رد شد اما مابقی موارد همچنان به عنوان دلایل قابل توجه به قوت خود باقی است.
علی عابدزاده، رئیس در آستانه بازنشستگی سازمان هواپیمایی کشوری، تعیین علت سانحه سقوط هواپیمای مذکور را به پس از کشف جعبه سیاه آن دانسته و گفته است که تا جعبه سیاه هواپیما کشف و خوانده نشود امکان بیان علت وقوع سانحه نیست.
واقعیت این است که صنعت حمل و نقل هوایی ایران در چهار دهه اخیر، یکی از فرسوده ترین صنایع حمل و نقل هوایی خاورمیانه به شمار رفته و پیش از اجرایی شدن برجام، دستکم 120 فروند هواپیمای زمینگیر داشته که عمر مفید 166 فرونددیگرهم بیش از 23 سال بوده است.
از همین منظرشاید، با اجرایی شدن برجام، شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما)، قراردادی به ارزش 10 میلیارد دلار با نیت خرید یکصد فروند هواپیمای میان برد و دور برد را با شرکت فرانسوی ایرباس به امضاء رساند.
اندکی بعدتر هم، قراردادخرید 80 فروند هواپیمای بوئینگ به ارزش 16 میلیارد دلار بین ایران ایر وکمپانی بوئینگ به امضا رسید که بر اساس آن طی 10 سال این تعداد هواپیما تحویل ایران خواهد شد.
ناگفته نماند که بخشی از خریدهای انجامی ایران در این بین، متعلق به هواپیمای ای تی آر بوده که قرار شده، 20 فروند از نسل جدید این مدل هواپیما در مدت زمانی معلوم تحویل ایران شود.
درحال حاضر حدود 8 فروند آن به هواپیمایی ایران تحویل شده و بر اساس قرارداد هما و ATR قرار است در سال آینده میلادی هم مابقی هواپیماها تحویل ایران ایر شود.
قیمت هر کدام از این مدل هواپیما 20 میلیون دلار بوده و بهای 6 فروند وارد شده آن از طریق منابع صندوق توسعه ملی به صورت نقدی پرداخت شده است.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نیاز حوزه هوایی کشور به ۵۰۰ فروند هواپیما را جدی دانسته و گفته که ۲۰۰ فروند از این تعداد با میانگین سنی بیش از ۲۰ سال،فرسوده است.
ناگفته پیداست که صنعت حمل و نقل هوایی ایران،حال و روز خوشی نداشته و سقوط یک فروند هواپیمای ای تی آر در روز گذشته تنها به فاصله سه سال بعد ازسقوط هواپیمای ایران 140 درتهران،یک باردیگر این صنعت را با همه چالش های ریزو درشت خود به زیر ذره بین کشاند.
البته،سازمان هواپیمایی کشوری نقص فنی در سیستم کنترل الکترونیکی موتور ایران 140 را عامل نهایی بروز سانحه هواپیمایی سپاهان اعلام کرد اما در نهایت با دستور رئیس جمهوری تولید این مدل هواپیمای مسافری درداخل به بایگانی رفت.
حال سوال اساسی این بوده که با توجه به سقوط ای تی آر در روز گذشته، آیا فعالیت این مدل هواپیما درشبکه پروازی کشور ادامه خواهد یافت و تکلیف مابقی ای تی آر های خریداری شده چه خواهد شد؟
علی عابدزاده ،رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با رد شایعات مربوط به عدم سازگاری هواپیماهای ای.تی.آر با اقلیم ایران گفته که ۲۰ سال از ورود نخستین ای.تی.آر به ایران می‌گذرد و این هواپیماها خدمات زیادی به مردم ایران داشته‌اند.
با این حال، سقوط هواپیمای ای تی آر در منطقه سمیرم، این ذهنیت را به شدت تقویت کرده که این مدل هواپیما چندان هم مناسب اقلیم ایران نبوده و از امنیت لازم هم برای مسیرهای پروازی برخوردار نیست.
درست یا غلط هواپیمای ای تی آر از هم اکنون به یکی از حاشیه سازترین پرنده های آهنی موجود در شبکه حمل ونقل هوایی ایران بدل شده و این پرسش را مطرح ساخته که آیا وقت آن نرسیده که رئیس جمهوری دستور تولید مجدد هواپیمای مسافری تولید داخل ایران 140 را صادر کند.
هواپیمایی که متناسب با اقلیم ایران ساخته شده و دستکم در هر فروند آن 10 میلیون دلار صرفه جویی ارزی را درپی خواهد داشت و مضاف برآن، این امربر مدار اقتصاد مقاومتی خواهد بود.
یک کارشناس ارشد صنعت حمل ونقل هوایی، با ابراز تاسف از اینکه با دستور رئیس جمهوری از سال 93 تولید هواپیمای ایران 140 متوقف شده، گفته که بر این اساس، توسعه صنعت هواپیمایی کشوری در حوزه مسافری متوقف و دچار آسیب شده است.
حال با توجه به سقوط ای تی آر شرکت هواپیمایی آسمان،باید دید که تکلیف مابقی هواپیمای خریداری شده آن چه خواهد شد.
دستور تولید مجدد هواپیمای ایران 140 راهکاری است که می تواند صنعت حمل و نقل هوایی را با حال و هوایی تولید ملی متحول سازد به شرط آنکه رئیس جمهوری، به این موضوع اعتقاد پید اکند.
درغیر اینصورت بیم آن می رودکه درآینده نیز هواپیمای ای تی آر وارداتی خبرساز شود.
