بعد از انتشار عکس و فیلم قلیان کشیدن چند بازیکن پرسپولیس در اردوی امارات در فضای مجازی و دست به دست چرخیدن آن، جامعه و مسئولان مجددا به معضل قلیان کشیدن توجه نشان دادند.
البته حدود ٥ سال پیش برای نخستین‌بار این مسأله در فوتبال ما مطرح شد و مردم با عمق فاجعه، با افشاگری‌هایی که از استعمال قلیان توسط بازیکنان تیم امید در کیش انجام شد، روبه‌رو شدند.
از آن روز به بعد چندی‌بار افشاگری‌هایی درباره قلیان‌کشیدن فوتبالیست‌ها در مقاطع زمانی مختلف مطرح شد و نفرات بسیار زیادی به کمیته اخلاق احضار شدند. این رسیدگی‌ها البته باعث نشد استعمال قلیان توسط فوتبالیست‌ها متوقف شود و ادامه‌داربودن این روند بد، بحران روزهای اخیر را به وجود آورد که تصاویر ستاره‌های سرشناس هنگام کشیدن قلیان در رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر شده است.
طبیعتا چنین اتفاقاتی در فوتبال حرفه ای با واکنش منفی باشگاه روبرو می‌شود و باشگاه بازیکن خاطی را با جریمه سنگینی مواجه می‌کند، اما باشگاه پرسپولیس با علم به این اتفاق فعلا هیچ برخوردی با بازیکن خاطی نکرده است. برخی هم این عکس و فیلم را ساختگی و فتوشاپ دانستند.
مرتضی تورک، رئیس کمیته اخلاق هم اخیرا به صراحت درباره قلیانی‌‌ها این صحبت‌های بسیار مهم را مطرح کرد و گفت: «رفتار غیرحرفه‌ای نظیر استعمال قلیان و موادمخدر به دور از شأن یک فوتبالیست حرفه‌ای است و در فوتبال کشور به هیچ وجه جایگاهی ندارد و در صورت مشاهده این‌گونه رفتارهای خلاف و غیرحرفه‌ای، کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال بدون هر گونه مماشات، به شدت با خاطیان برخورد کرده و محرومیت‌های سنگینی را اعمال خواهد کرد.
رفتارهایی مانند کشیدن قلیان، استعمال دخانیات و موادمخدر، چاقوکشی که توسط اراذل و اوباش، مجرمان و زندانیان خطرناک مشاهده می‌شود به هیچ عنوان در شأن و زیبنده بازیکنان حرفه‌ای فوتبال نیست. بنابراین به بازیکنان فوتبال و اهالی ورزش توصیه می‌کنم از این قبیل رفتار و شب‌زنده‌داری‌ها در قهوه‌خانه‌ها و پاتوق‌هایی که دام شیطان است، پرهیز کنند.
مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال هم گفت: اکنون در کشور ما قهوه‌خانه‌هایی وجود دارد که داخل آن‌ها مردم قلیان می‌کشند. باید یک جا جلوی این مسئله گرفته شود و پس از آن، این جلوگیری‌ها در باشگاه‌ها و فوتبال هم اعمال شود. به‌جز این هم اگر گزارشی از مصرف بازیکنی به کمیته اخلاق برسد، قطعا این کمیته با این موضوع برخورد خواهد کرد. در حال حاضر هم با پرونده‌های روی میز کمیته اخلاق، برخوردهای متفاوتی شده است.
خداداد عزیزی هم در این باره واکنشی جنجالی نشان داد و گفت: بیش از ٩٠ درصد فوتبالیست‌‌های ایرانی قلیان‌کش هستند و آن ١٠ درصد دیگر سیگار و مخدرهای دیگر را علاوه بر قلیان مصرف می‌کنند!
واکنش دادستان تهران به قلیان کشیدن ورزشکاران
عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران نیز اظهار کرد: با توجه به اقبال جوانان و برخی ورزشکاران نسبت به استعمال قلیان، باید گفت امروزه دود از قلیان برخی ورزشکاران و جوانان بلند می‌شود و اینکه گروهی از ورزشکاران گرفتار قلیان هستند، نشان از آن دارد که مشکل جدی و نیازمند توجه بیشتر است.
وی عنوان کرد: وقتی انضباط اجتماعی وجود ندارد، پدیدار شدن قارچ‌گونه قلیان‌سراها و عرضه قلیان در رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها را شاهد هستیم؛ چرا که سال‌های متمادی است که بحث جمع کردن قلیان در جلسات مسئولان مربوطه مطرح می‌شود و هر بار که این موضوع مطرح می‌شود، با توجیه جلوگیری از بیکاری عده‌ای، راهکاری اتخاذ نمی‌شود.
ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی
دولت آبادی، واحدهای صنفی که قلیان عرضه می‌کنند را در سه گروه تقسیم بندی کرد و قهوه‌خانه‌های سنتی و قدیمی را که پیش از پیروزی انقلاب نیز وجود داشته و فعالیت آن‌ها عرضه چای و قلیان بوده را مستثنی کرد و اظهار داشت: این اماکن اکثرا در مناطق کارگری و نزدیک کارگاه‌ها استقرار دارند، لذا از موضوع بحث خارج هستند، اما در خصوص دو گروهی که طی این چند سال اخیر اضافه شده‌اند شامل قلیان سراها و رستوران‌ها باید گفت قلیان سراها خدمت دیگری جز قلیان ارائه نمی‌کنند و به محلی برای وقت تلف کردن جوان‌ها تبدیل شده‌اند.
پیش از این نیز در تیرماه 93 خدیجه محصلی، مسئول دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات گفته بود: استعمال و عرضه مواد دخانی در اماکن عمومی ممنوع است.
آن چه مسلم است بسیاری از جوانان و نوجوانان تحت‌تأثیر چهره‌های مشهور و به‌ویژه بازیکنان تیم‌های پرطرفدار هستند و تحقیقات بسیاری نقش این افراد بر جهت‌دهی افکار جوانان و نوجوانان را تأیید می‌کند. آن‌ها به‌عنوان الگوهای نقش باعث حساس‌سازی نسل جوان و در مرحله پیش‌تفکر و تفکر باعث ترغیب افراد به انتخاب یک نوع مشخصی از رفتار می‌شوند.
قلیان فرصتی برای اتلاف وقت
جوانان و نوجوانان امروز مدت زیادی را با همسالان خود می‌گذرانند و به قول خودشان دورهمی تفریح می‌کنند. اما متاسفانه در چند سال گذشته این تفریح ها به سمت مسائلی آسیب زا برای سلامت جامعه و فرد رفته است، مسائلی چون استعمال قلیان و سیگار!
بررسی های اخیر نشان می دهد مصرف قلیان در بین نوجوانان و جوانان افزایش زیادی داشته است، به طوری که این موضوع دامن‌گیر دختران هم شده است و امروزه شاهد تعداد کثیر دخترانی هستیم که در سفره خانه‌ها و مراکز عرضه قلیان، با دود قلیانشان جولان می‌دهند و مشتری پر و پا قرص آن‌ها شده اند. این موضوع در بین دختران بیشتر به منظور ارتقای شخصیت در بین گروه همسالان و به نوعی پز دادن محسوب می‌شود و بنابراین به آن افتخار می‌کنند. این در حالی است که به گواه متخصصان، مواد دخانی تشکیل‌دهنده آن تأثیرات به مراتب زیان‌بارتری بر روی زنان دارد. این موضوع آسیب های خاص خود را دارد، مخصوصا در جامعه ما که هنوز به دختران نگاهی نیمه سنتی می‌شود و شدیدا تحت نظارت جامعه هستند، آسیب هایی از مشکل در امر ازدواج گرفته تا ترک تحصیل و اعتیاد و غیره.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، قلیان فرآورده‌ای است که نیمی از مردان ایرانی و ۳۷ درصد از زنان، آن را تجربه کرده اند.
تفریحات برای نسل امروز مهم‌تر و متنوع تر شده است، اما برخی از این تنوعات جای خود را در بین تفریحات نسل امروز باز کرده و با وجود آسیب روحی، روانی و جسمی این تفریحات کاذب، بسیار سریع و راحت مورد اقبال و استقبال جوانان قرار گرفته است. این معضل چیزی نیست جز قلیان که در همه جا به وفور دیده می‌شود و در دسترس همگان قرار گرفته است.
نکته قابل تأمل دیگر این است که اخیراً قلیان مصرف خانوادگی پیدا کرده است؛ یعنی بعضی از پدرها و مادرها همراه با فرزندان جوان و نوجوان خود، در مکان‌های تفریحی و عمومی، قلیان مصرف می‌کنند.
به گفته کارشناسان، خانوادگی شدن قلیان باعث از بین رفتن قباحت و زشتی مصرف دخانیات در نوجوانان می‌شود و به تبع آن افزایش مصرف و عادت به نیکوتین را در پی خواهد داشت. همین امر باعث می‌شود به‌مرور زمان مصرف قلیان به مصرف سیگار تبدیل شود، چرا که قلیان به لحاظ دشواری برای آماده شدن و تدارک امکانات در هر مکان و زمانی قابل استفاده نیست، اما سیگار به راحتی در هر مکان و زمانی قابل دسترسی است. به همین دلیل بعد از مدتی نوجوانی که به مصرف نیکوتین قلیان عادت کرده است، جهت تأمین نیکوتین بدن خود به سیگار روی می‌آورد.
شیوع بیش از 37 درصدی مصرف قلیان خطری جدی برای نسل جوان و آینده ساز کشور به شمار می‌رود و البته همین موضوع به منبعی برای کسب درآمد صاحبان سودجوی اماکن تفریحی و عمومی، سفره خانه‌ها، رستوران ها، چایخانه ها و غیره در آمده است.
ضرر 6 برابری قلیان نسبت به سیگار برای انسان
قابل توجه است که میزان مونوکسید کربن وارد شده به بدن انسان در اثر استعمال قلیان 6 برابر سیگار و میزان عامل سرطانی قلیان 46 برابر بیشتر از سیگار کشیدن است.
اوایل مهرماه امسال، علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت از افزایش گرایش به مصرف قلیان و کاهش سن مصرف به ویژه در میان دختران و زنان خبر داد و گفت: با مصرف افزایشی قلیان در سطح جامعه و در میان زنان و دختران شاهد افزایش بیماری‌های مزمن تنفسی و کاهش وزن نوزدان متولد شده از مادران قلیانی هستیم.
وی افزود: با روند افزایشی بسیار بدی در زمینه گرایش به استفاده از قلیان و دخانیات مواجه هستیم و روند رو به رشد بیماری های تنفسی و کاهش وزن نوزادان متولد شده از مادران مصرف کننده دخانیات را شاهدیم.
چندی پیش سازمان بهداشت جهانی(WHO) در متنی ۷ صفحه‌ای ضمن بر شمردن مضرات و خطرات استفاده از قلیان اعلام کرده است: قلیان جایگزین سالمی برای سیگار نیست. WHO در گزارش خود، کشورها را به تحریم مصرف دخانیات در مکان‌های عمومی ترغیب و تاکید کرده است که برخلاف باورهای باستانی و اعتقاد عمومی، دودی که از قلیان خارج می‌شود، حاوی سموم متعددی از جمله عوامل شناخته شده ایجاد سرطان، بیماری قلبی و امراضی دیگر است.
پژوهشی که با همکاریWHO در جنوب غربی کشور ما صورت گرفته نیز نشان می دهد که احتمال کم وزنی نوزاد در زنان بارداری که خود یا همسرانشان قلیان می‌کشند، بیشتر است.
گفتنی است؛ جوانان با حضور در قهوه خانه ها و وقت گذرانی با استعمال قلیان به نوعی خود را علاف می‌کنند، چرا که این موضوع علاوه بر اینکه برای سلامت آن‌ها مضر است، مانع از انجام کارهای دیگری می شود که می‌توانستند در این مدت زمان طولانی که در قهوه خانه سپری می‌کنند، انجام دهند.
مکان های عرضه قلیان و خطر بروز آسیب های اجتماعی
محیط قهوه خانه ها آسیب زا است و بررسی ها نشان می‌دهد، اکثر قهوه خانه‌ها مراکزی برای استعمال و عرضه مواد مخدر محسوب می‌شوند. حضور جوانان در این مکان‌ها با هدف استعمال قلیان انجام می‌شود، اما بعدها و طی روندی مشخص با عرضه کنندگان مواد مخدر آشنایی پیدا می‌کنند و برای تفریح بیشتر به سراغ این مواد می‌روند و اینجاست که دیگر در باتلاقی می‌افتند که امکان خارج شدن از آن وجود ندارد و یا به سختی وجود دارد؛ باتلاق اعتیاد.
بنابر گفته ها لازم است مسئولان مربوطه همچون سالیان گذشته فقط به حرف اکتفا نکنند و با عرضه کنندگان قلیان که آینده سازان ایران را به نابودی می‌کشانند، برخورد کنند و مانع از سودجویی آن‌ها شوند. حال اگر همانند سالیان گذشته باز هم فقط به یک سری حرف اکتفا کنند، شاهد گرایش روز افزون جوانان و نوجوانان به استعمال قلیان و آسیب های ناشی از آن خواهیم بود.
حال یک طرف قضیه به شکل‌گیری افکار، نظریه‌ها، مباحث و برنامه ریزی‌های نرم افزاری لازم برای برخورد با مسائل اجتماعی باز می‌گردد تا از طریق تفکر، خلاقیت و مشارکت واقعی مردم، برای اصلاح یا دگرگونی در وضعیت موجود اقدامات اجتماعی انجام شود. برای نمونه اگر توسط نهادهای اجتماعی مثل مدرسه و دانشگاه و نهاد خانواده شرایط مستعدی برای جامعه پذیری و هنجارمند شدن افراد فراهم نشود؛ کاهش سن مصرف قلیان طبیعی به نظر می رسد. البته باید گفت که از جمله عوامل مهم گرایش به مصرف قلیان و دخانیات، علاوه بر بیکاری، می‌توان به نبود شادی و تفریح در جامعه، ناامیدی، عدم کنترل و نظارت خانوادگی، سرخوردگی و خانواده های بدسرپرست اشاره کرد.
رشد مصرف قلیان و رفتن به سفره خانه‌های به اصطلاح سنتی از نظر بسیاری از مردم دلایل محکمی چون نبود مکان تفریحی، برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت دارد، اما دست خانواده ها برای جایگزینی تفریحات سالم خالی است و حال باید نهادهای مربوطه توجه جدی به فراهم سازی اماکن تفریحی و نیز ایجاد برنامه های مناسب برای غنی سازی اوقات فراغت مردم داشته باشند و بیان اینکه قلیان برای جوانان و نوجوانان مضر است، نمی‌تواند به تنهایی عامل بازدارنده باشد، بلکه باید در این راستا عوامل روی آوردن جوانان به مصرف قلیان را از بین برد.
