در حال حاضر در بین نرم‌افزارهای موبایلی، تلگرام بیشترین مخاطب را به خود اختصاص داده است و کمتر کسی را می‌توان سراغ گرفت که از فضای مجازی تلگرام استفاده نکند و این موضوع اکنون زنگ خطر را برای خانواده‌های ایرانی به صدا در‌آورده است. پیش از این دورهمی‌های اعضای خانواده‌ها کنار یکدیگر رنگ و‌بوی مهربانی داشت، آنها در کنار همدیگر می‌گفتند، می‌خندیدند، شاد بودند و از حال و احوال هم باخبر می‌شدند و مطمئنا در همین دورهمی‌ها اگر هر یک از اعضای خانواده و فامیل مشکلی و گرفتاری داشت با همفکری و مساعدت همدیگر حل و فصل می‌کردند.
اما امروزه فضای مجازی و به اصطلاح فضای تلگرامی بر همه این بگو بخندها سایه افکنده و باعث گوشه‌گیری و انزوای افراد شده است یعنی با وجودی که افراد کنار هم و در یک جمع هستند اما هر کدام با گوشی‌های خود مشغول بوده و انگار در عالم دیگری سیر و سیاحت می‌کنند. تشدید این روابط به گونه‌ای شده است که والدین از رفتار فرزندان و فرزندان از رفتار والدین خود اظهار ناراحتی می‌کنند. با نگاهی به صفحه حوادث روزنامه‌ها در می‌یابیم جرائم فضای مجازی چقدر افزایش یافته است و هر روز افراد به نیت سرگرمی، تفریح، انتقام‌جویی از طریق فضای مجازی به انواع جرائم خانوادگی و کلاهبرداری دست می‌زنند و از این طریق بنیان خانواده‌ها با آسیب جدی مواجه می‌شود.
هر ایرانی روزانه 5 ساعت در تلگرام وقت صرف می‌کنند
چندی پیش اکبر محمدجعفری، رئیس اداره تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا استان آذربایجان‌شرقی گفت: 82 درصد کاربران تلگرام، ایرانی هستند و هر ایرانی روزانه نزدیک به پنج ساعت در تلگرام حضور دارد. هدف اصلی پلیس فتا در بحث سالم‌سازی فضای مجازی، اطلاع‌رسانی و آموزش همگانی در این زمینه است. هم اکنون مباحث زیادی در خصوص موضوعات فضای مجازی مطرح می‌شود که افراد به دلیل بی‌اطلاعی و نداشتن اطلاعات جدید و کافی در این زمینه آسیب می‌بینند در حالی که با اندکی تلاش در بالا بردن اطلاعات خود و بروز کردن مطمئنا آسیب نمی‌دیدند.
جعفری با اشاره به میزان کاربری شبکه اجتماعی تلگرام در ایران عنوان کرد: استفاده‌کنندگان از تلگرام و یا فضای مجازی، از وارد کردن اطلاعات شخصی و گروهی و خانوادگی و نشر مطالب غیرمطمئن و کذب و مجرمانه خودداری کرده و در فضای مجازی به کسی اعتماد نکنند. تاکید همیشگی ما به تمام اقشار و شهروندان این است که متناسب با نیازها، اطلاعات خود را در خصوص مسائل مرتبط با فضای مجازی افزایش دهند زیرا مسلط شدن بر این موضوع منجر به مصونیت خود فرد و اطرافیانش خواهد شد. افرادی هستند که صرفا به خاطر سرگرمی و وقت گذرانی وارد فضای مجازی و استفاده از امکانات آن می‌شوند که اگر این افراد دارای دانسته‌های کافی در خصوص این موضوع نباشند مطمئنا خود آسیب خواهند دید و در دام کلاهبرداران و شیادان گرفتار می‌شوند. پلیس فتا نگاه سلبی به ورود شهروندان به فضای مجازی ندارد، پلیس به همه کاربران فضای مجازی توصیه می‌کند برای جلوگیری از هرگونه آسیب ابتدا سطح آگاهی‌های خود را در مورد فضای مجازی افزایش دهند و تنها در صورت نیاز، برای رفع نیازهای خود وارد فضای مجازی شوند.
جذابیت و استفاده بی‌رویه
محبوبه موسوی، یک جامعه‌شناس فرهنگی در این رابطه می‌گوید: به نظر می‌رسد جذابیت و تنوع محتوای شبکه‌های مجازی باعث استفاده بی‌رویه از این شبکه‌ها و فضای مجازی شده است. پیش از این ارتباط افراد فقط محدود به دوستان و اقوامی بود که می‌شناختیم اما اکنون در این فضا با بی‌نهایت افراد می‌توان حرف زد و پیام فرستاد که البته گستره بیش از‌اندازه دوستان آسیب‌زا است. طبق نظریات ارتباطات و جامعه‌شناسی در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه وقتی یک تکنولوژی وارد این کشورها می‌شود در ابتدا یک جبهه‌گیری و حالت تدافعی در مقابل آن وجود دارد اما پس از مدتی استفاده از این تکنولوژی به قدری گسترش می‌باید که حالت اعتیاد به این تکنولوژی پیدا می‌شود.
کشورهای سازنده این تکنولوژی‌ها و به وجود آورنده فضای مجازی فیس‌بوک، اینستاگرام، تلگرام و غیره خودشان به صورت اعتیاد گونه ازا ین نوع فضای مجازی استفاده نمی‌کنند. خانواده‌ها و متولیان امور آموزشی باید خیلی بیشتر از این مواظب و مراقب استفاده بی‌رویه دانش‌آموزان و نوجوانان خود باشند چرا که سرگرم شدن با فضای مجازی تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی علاوه بر آسیب‌های روانی موجب افت تحصیلی، فرار یا اخراج از مدرسه شده و به تبع آن در دام باندهای سودجو یا تبهکاری گرفتار می‌شوند.
دوست یابی آنلاین مقدمه‌ای بر دوستی در فضای فیزیکی و بیرونی است
حامد بخشی، جامعه شناس و عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی درهمایش بررسی و تبیین فرصت‌ها و تهدیدات روابط مجازی، با بیان اینکه دوست یابی آنلاین مقدمه‌ای بر دوستی در فضای فیزیکی و بیرونی است، اظهار کرد: نوع دوستی‌های مجازی سه گونه است که نوع اول آن از ابتدا تا انتهای رابطه بین دو نفر، به صورت اینترنتی خواهد بود و در این رابطه صمیمیت بین دو نفر وجود دارد، نوع دیگر ارتباطات آنلاین بین افراد است که به طور مثال در خصوص یکی از موضوعات اجتماع با هم به مباحثه می‌پردازند یا زیر پست‌های یکدیگر یادداشت می‌گذارند، اما پیوند صمیمی بین آنها نخواهد بود.
بخشی نوع سوم ارتباط مجازی را دوستیابی آنلاین دانست و عنوان کرد: افراد برای پیدا کردن شخصی که مناسب آنها باشد، اقدام به دوستیابی آنلاین می‌کنند، اگر در این‌گونه از دوستی‌ها کنترلی نباشد که در بین جوانان و نوجوان بیشتر مرسوم است عوارض منفی در پی خواهد داشت، دورشدن از محیط و کانون خانواده یکی از این عواقب خواهد بود، به طور مثال فرد بیشتر زمانی که در خانه سپری می‌کند را مشغول چت کردن است و با اعضاء خانواده یا دوستان خارج از فضای مجازی خود ارتباط کمتری دارد، افت تحصیلی نیز بین جوانان و نوجوانان، آسیب دیگر عدم کنترل ارتباط مجازی است.
وی افزود: اگر می‌خواهیم دوستی آنلاین را به دوستی در فضای بیرونی و فیزیکی ببریم، حتما با یکی از اعضاء خانواده یا دوستان نزدیک در میان بگذاریم، امکان تقلب و دروغ در دوستی‌های مجازی وجود دارد و افراد می‌توانند خود را به گونه‌ای معرفی کنند که در واقعیت هیچ شباهتی از نظر رفتاری و نگرشی ندارند یا ویژگی‌هایی را از خود نشان دهند که فاقد آن هستند. ما در فضای مجازی محدودیت مکانی، زمانی و تعداد مخاطبان نداریم، فرد در فضای مجازی انتخاب‌های گسترده زیادی دارد و فاصله بین افراد به یک‌اندازه است و می‌توان گفت در فضای مجازی فشردگی مکان و زمان وجود ندارد به طور مثال از نظر زمانی در یک رابطه خارج از فضای مجازی ما ساعت‌های محدودی را می‌توانیم با دوستانمان باشیم به دلیل مشغله‌های زندگی، اما در فضای مجازی محدودیت زمانی وجود ندارد، در فضای بیرونی یا فیزیکی افراد کمتری هستند که با آنها در ارتباط هستیم و خیلی گستردگی انتخاب نداریم. افراد در روابط مجازی اگر ادامه رابطه بر آنها آزاردهنده باشد، به راحتی می‌توانند ارتباط را قطع کنند و جامعیت‌پذیری در فرد به وجود نمی‌آید همچنین توانایی تحمل دیگران را ندارند؛ تبدیل به فرد حساسی شده که از کوچکترین مشکلات یا بحث‌ها فراری می‌شود و مسئولیت‌پذیری کمتری نسبت به دیگران دارد، اما در رابطه فیزیکی و بیرونی شرایط به آسانی فضای مجازی نیست.
عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی ناقص بودن در ارتباط را یکی از معایب فضای مجازی دانست و عنوان کرد: در دوستی‌های مجازی حرکات و زبان بدن، فقدان لحن و تن صدا که درک زیادی از طرف مقابل به ما می‌دهد، وجود ندارد و امکان سوءاستفاده در رابطه، غیر قابل پیگیری یا ردیابی نیز یکی دیگر از مشکلات ارتباط مجازی است. نکاتی که باید در دوستی آنلاین رعایت کرد استفاده آگاهانه از این نوع دوستی است و باید در نظر داشته باشیم که ارتباط مجازی یک نوع رابطه ناقص است بنابراین امکان جعلی بودن هرچیزی وجود دارد؛ باید پندار‌من یا او استثنا هستیم‌را کنار بگذاریم و در نظر بگیریم افراد تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند و مسائل ایمنی را در دوستی‌های آنلاین و فیزیکی جدی بگیریم. بر اینکه قبل از دوستی اصولی را برای خود در نظر بگیریم و درهیچ شرایطی آنها را نادیده نگیریم، این را باید در نظر داشت که اگر می‌خواهیم یک دوستی جامع و همه جانبه با یک فرد داشته باشیم فضای اینترنتی محل مناسبی نیست و ریسک بالایی دارد، به دلیل اینکه پروفایل یک فرد در رابطه مجازی 10 درصد شناخت فرد را در بهترین حالت می‌تواند فراهم کند
در آخر...!
فضای مجازی در حالی وارد کشور ما شد که زیر ساخت‌های لازم فرهنگی برای استفاده از آن وجود نداشت و ارتباطات و رسانه‌ها به در همان حد رادیو و تلویزیون خلاصه می‌شد. بنا براین استفاده از این فضا تا حد زیادی دچار انحراف شده و به بیراهه رفت، در کمترین حالت مواجهت با شایعات در فضای مجازی سیلی از شک و ابهامات را در ذهن مردم به وجود می‌آورد که بدون شک اگر علم و آگاهی لازم را در این باره نداشته باشیم به انحرافات ذهنی و تفکری کشیده خواهیم شد. نوجوان‌ها در این برهه زمانی بیش از سایر افراد جامعه به خطر نزدیک هستند چون آگاهی لازم برای چگونگی این گونه ارتباطات را ندارند و باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند.
