داستان «ستایش» و قتل فاجعه بارش همچنان سوژه رسانه ها و محافل عمومی است و تاکنون بارها این قصه تلخ میان مردم تکرار شده است. در طول روزهایی که عکسهای ستایش بارها در شبکه های اجتماعی چرخید و حتی گرافیتی هایش را در خیابان شهر دیدیم این سوال به وجود آمد که چرا باید در گوشه ای از کشور اتفاق تلخی به این بزرگی بیفتد؟ چه چیزی باعث می شود که یک پسربچه ۱۸ ساله بعد از آزار یک دختر ۶ ساله بخواهد او را با چند ضربه چاقو به قتل برساند و برای نابودن کردن جنازه اش از اسید استفاده کند؟ حالا امیر ۱۸ ساله تنها کسی است که می تواند به نمایندگی از نسلش به این سوال جواب دهد. اینکه چشمهایش چه چیزهایی را نباید می دیده و دیده است. اینکه چه چیزی باعث شده تا عمل وحشتناکی را انجام دهد که مستقیما توسط خانواده اش به پلیس تحویل داده است؟ آیا استفاده از تلفن همراه و فضای مجازی برای تمام سنین جایز است؟ شیوه کنترل این فضای بی رحمانه باید به چه شکل باشد؟
آمار استفاده از اینترنت در ایران چگونه است؟
بر اساس آمارهای جهانی داده شده استفاده از تلفن همراه توسط کودکان و نوجوانان از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۲ دوبرابر شده است. بر اساس این آمار یک کاربر تلفن همراه روزانه به طور میانگین ۲.۷ ساعت از تلفن همراهش استفاده می کند و این میانگین برای سنین پایین بیشتر نیز می شود. در حال حاضر نیمی از حجم تمام موتورهای جستجو به تلفن همراه اختصاص دارد و این آمار باتوجه به رشد و توسعه شبکه های موبایلی رفته رفته به نفع تلفن های همراه تغییر خواهد. براساس آمار ارائه شده از کل اتصالات در کشور درآبان ماه سال گذشته با احتساب ۶۱ میلیون و ۷۰۹ هزار و ۹۲۹ کاربر به دست آمده است و تعداد مشترکان اینترنت بر مبنای جمعیت ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار نفر در ایران، ۴۳ میلیون و ۲۶ هزار و ۲۷۹ نفر اعلام شده است و با توجه به این آمار ضریب نفوذ اینترنت در کشور به ۸۲ درصد رسیده است. این در حالی است که برای بعضی از استان ها مانند تهران و مازندران این عدد به بیش از ۱۰۰ درصد رسیده است.
چند ایرانی عضو شبکه های اجتماعی هستند؟
«مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران» نیز آمار جالبی از عضویت ایرانی ها در شبکه های اجتماعی دارد.طبق آمار این مرکز نیمی از ایرانی ها در شبکه های اجتماعی عضو هستند و شبکه ارتباطی تلگرام به تنهایی در ایران ۲۰ میلیون کاربر دارد. همچنین ۷۲ درصد از جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله کشور حداقل عضو یکی از شبکه های اجتماعی هستند. عضویت امیر یا همان قاتل ستایش در کانال ها و صفحات مجازی با محتوای جنسی یکی از مهمترین عامل و انگیزه های او برای آزار ستایش عنوان شده است. سرپرست دادسرای ارشاد درباره ضرورت نظارت بیشتر خانواده هادر این بار گفت: « دادستان تهران در ادامه با اشاره به ضرورت نظارت بیشتر خانواده‌ها بر نوجوانان خود با توجه به حادثه ورامین تصریح کرد: پرونده قتل رخ داده در ورامین این پیام را دارد که خانواده‌ها باید نظارت بیشتری بر فعالیت نوجوانان در شبکه‌هایی اجتماعی و همچنین زمانی که آنها در خانه تنها هستند، داشته باشند».
با دکتر «حسین باهر» جامعه شناس، کارشناس رسانه و بنیانگذار مکتب «رفتارشناسی» درباره چگونگی به وجود آمدن چنین حادثه ای توسط یک جوان ۱۸ ساله و چگونگی استفاده از تلفن همراه توسط کودکان و نوجوانان صحبت کردیم.
فیلترینگ سایت ها و صفحات مستهجن باید وجود داشته باشد
دسترسی کودکان و نوجوانان به شبکه های مستهجن مطمئنا بسیار خطرناک است و باعث بلوغ زودرس آنها می شود. باید فکری برای آنها کرد. چون برای این دفع شهوت هیچ راهی وجود ندارد مثل این است که یک آدم تشنه با برکه از آب زلال روبرو شود. مسلما روی آن شیرجه می رود. فیلترینگ کانالهای مستهجن در همه جای دنیا وجود دارد. بسیاری از کشورهای پیشرفته این کار را انجام می دهند. فیلترینگ این صفحات نه فقط برای نوجوانان بلکه برای بزرگترها نیز لازم است. متاسفانه در حال حاضر خانواده ها کنترل چندانی روی فرزندانشان ندارد و الان طوری است که اگر یکی از بچه ها فیلم یا تصویر نامناسبی در تلفن همراهش داشته باشد می تواند با پخش کردن آن بین دوستانش بقیه را نیز دچار کند. این صفحات می تواند هر انسانی را که در آستانه لغزش باشد از مسیر خارج کند و هیچ بعید نیست از نوجوانی که این چنین تحت فشار قرار گرفته رفتارهای خطرناکی از این دست سربزند.
کاستی های عاطفی طرف دیگر ماجراست
استفاده از ابزارآلات تکنولوژی دو نکته مهم دارد. اول اینکه فرهنگ استفاده کننده را بالا ببرید و دوم اینکه تا می شود ابزارهای غیرقابل کنترل در اختیار بچه ها قرار نگیرد. چون یک دستگاه تلفن همراه در دست یک کودک و یا نوجوان مثل یک هفت تیر می ماند. هر لحظه ممکن است خطری برایش داشته باشد. اگر فرهنگ استفاده از وسیله ای وجود نداشته باشد. ضررش به مراتب بیشتر از سود آن است. در گذشته هم با همین تلفن ثابت اتفاقات زیادی افتاد. چون فرهنگش وجود نداشت، تعداد مزاحمت ها بیشتر از استفاده های مفید بود که اتفاقات ناخوشایندی را هم به دنبال داشت. در بسیاری از کشورها تلفن همراه هایی مخصوص کودکان و نوجوانان وجود دارد که از سرزدن آنها به سایت های ممنوعه جلوگیری می کند. پدرو مادرهای ما حداقل می توانند در برنامه های نصب شده در موبایل فرزندشان نظارت داشته باشند. در این قبیل حوادث یک طرف تلفن همراه و سایت های مستهجن است و طرف دیگر آن کاستی های عاطفی کودک و نوجوان است که در اثر خوردن آب شور فراهم شده است و او فکر می کند می تواند از این طریق به آب شیرین برسد و کاستی های عاطفی اش را برطرف کند.
