کارگاه نقد و بررسی آب، سد و محیط زیست (مطالعه موردی سد گتوند) با حضور متخصصان و اساتید واحد علوم و تحقیقات، تعدادی از مدیران و کارشناسان مهندسی مشاور مهاب قدس و نیز تعدادی از منتقدان این طرح برگزار شد.
مجید عباسپور"رئیس دانشکده محیط زیست و انرژی این واحد" با بیان اینکه توسعه اجتناب ناپذیر است اظهار داشت: در توسعه محیط زیست بیشترین تاکید بر توسعه پایدار است و منظور از آن توسعه با کمترین آسیب به محیط زیست است.
وی با اشاره به صنعت سدسازی به عنوان یکی از زیرساخت‌های توسعه افزود: سد گتوند یکی از مجموعه سدهایی است که در ایران ساخته شده است، از آنجا که نقدهای زیادی به این سد و تاثیرات آن بر محیط زیست شده است بنابراین مصمم شدیم تا نشستی در مورد این پروژه برگزار و به نقد گذاشته شود .
مهندس ناصر کامجو "مدیر امور سد و نیروگاه و تاسیسات زیربنایی مهندس مشاور مهاب قدس"، گفت: اهمیت آب باتوجه به ازدیاد جمعیت و صنعتی شدن جوامع، روز به روز بیشتر می‌شود بر همین اساس بشر همواره به دنبال ایجاد روش‌های مختلف برای مهار و ذخیره‌سازی آب بوده است.
وی با بیان اینکه یکی از بهترین راهکارهایی که برای مهار و ذخیره‌سازی آب به ذهن بشر رسیده احداث سد است، ادامه داد: نقش سدها در مدیریت آب، نقشی بسیار کلیدی است. نکته حائز اهمیت در بحث توسعه، توجه به توسعه پایدار است که در آن بتوان بدون آسیب رساندن به محیط زیست با کمترین آسیب به آن ، به توسعه دست یافت.
کامجو عنوان کرد: رودخانه کارون طولانی‌ترین و پرآب ترین رودخانه کشور است و اختلاف بیش از 1000 متر از مصب آن در اروندرود تا سرشاخه‌های آن پتانسیل بسیار خوبی را برای تولید انرژی برقابی در کشور فراهم کرده است.
مدیر طرح سد و نیروگاه گتوند افزود: سد و نیروگاه گتوند نیز در راستای توسعه پایدار و پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه در رابطه با آب و برق و کنترل سیلاب احداث شده است.
به گفته کامجو، از آنجا که سد گتوند در ابتدای دشت خوزستان واقع شده لذا اهمیت آن در کنترل سیلاب و جلوگیری از سیلابی شدن شهرهای گتوند، شوشتر، ملاثانی، اهواز، آبادان و خرمشهر و نیز تامین تنظیم شده و مطمئن آب شرب، صنعت، کشاورزی، زیست محیطی و تولید انرژی برقابی پاک دو چندان است.
وی ادامه داد: از جمله ویژگی های سد ونیروگاه گتوند اینکه بزرگترین مخزن آبی کشور به میزان 4670میلیون مترمکعب پس از سد کرخه، بیشترین تولید انرژی برقابی در بین نیروگاه‌های برقابی کشور، بلندترین سد خاکی به ارتفاع 182 متر در ایران، سیستم آب بندی ترکیبی دیوار آب بند و پرده آب بند، نقش تعیین کننده در کنترل سیلاب، افزایش توان مدیریت مخازن سدها و نیروگاه‌های بالادست حوضه رودخانه کارون و کمک به پایداری شبکه برق کشور است اشاره کرد.
مهندس کامجو اضافه کرد: نتایج حاصل از مدل کیفی آب حاکی از این بود که در سال اول آبگیری مخزن، در صورتیکه عملیات اصلاحی روی سازند گچساران انجام نشود، کیفیت آب متاثر خواهد گردید، لذا بمنظور پیشگیری از این موضوع اجرای عملیات علاج بخشی در دستور کار قرار گرفت.
وی با اشاره به هجمه‌های ایجاد شده در ارتباط با سد گتوند و اثرگذاری آن روی کیفیت آب رودخانه کارون بیان داشت: باتوجه به اینکه کیفیت آب مخزن سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون در چندین ایستگاه و در ترازهای مختلف بصورت 8 ساعت یکبار قرائت می‌شود، نشانگر آن است که آب خروجی از سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون وضعیت بهتر و یکنواخت‌تری را نسبت به جریان طبیعی رودخانه کارون قبل از احداث سد گتوند و آبگیری آن دارد.
کامجو تصریح کرد: مشخص شد که عمده‌ترین منبع آلوده کننده کیفیت آب رودخانه کارون رودخانه دز است و علت آن عمدتاً ناشی از آب برگشتی کشت و صنعت‌های نیشکر میان آب، هفت تپه، امام خمینی(ره) و 30درصد آب برگشتی کشت و صنعت کارون و صنایع جانبی آنها است.
وی افزود: علاوه بر آب برگشتی از کشت و صنعت نیشکر و تاسیسات جانبی آنها به داخل رودخانه‌های کارون، باید گفت آب برگشتی از آب و فاضلابهای شهری گتوند، شوشتر، دزفول، شوش، ملاثانی و اهواز نیز مزید بر کاهش کیفیت نامطلوب اب رودخانه کارون شده است .
کامجو به ادعای برخی منتقدان مبنی بر اینکه سد گتوند مهمترین عامل کاهش کیفیت آب رودخانه کارون است، گفت: این ادعاها یا ناشی از عدم اطلاع کافی آنها از کیفیت آب خروجی از سد گتوند از زمان آبگیری تاکنون بوده (مستندات آن بصورت برداشت 8 ساعته روزانه وجود داشته) و یا آن را پوششی برای تصمیم گیری‌های اشتباه در توسعه کشت و صنعت‌های نیشکر و تاسیسات جانبی آنها قرار داده‌اند.
وی یادآور شد: هر 4 واحد نیروگاه گتوند با ظرفیت 1000 مگاوات از اواخر سال 91 به بهره‌برداری رسیده و به شبکه سراسری متصل و تاکنون بیش 8000 میلیون کیلووات ساعت برق تولید کرده و تامین آب با کیفیت مطلوب باتوجه به دهانه‌های متعدد آبگیر در ترازهای مختلف امکان پذیر است و سیل 6000 مترمکعب در ثانیه روزهای اولیه سال جاری را کنترل کرد لذا می‌توان اظهار داشت که اهداف سد گتوند تحقق یافته است.
کامجو در پاسخ به منتقدان اظهار داشت: در مخزن سد گتوند گنبد نمکی وجود ندارد و رخنمون های نمک صرفا به صورت پچ های نمکی وجود دارد که اطراف آنها را سازندهای مارنی در برگرفته است. اطلاعات کیفیت آب خروجی از مخزن سد گتوند بعد از آبگیری و اطلاعات کیفیت آب در جریان طبیعی رودخانه وجود دارد و قابل مقایسه است. با توجه به اینکه سد گتوند پایین دست ترین سد در حوضه رودخانه کارون بوده و سدهای مسجدسلیمان، شهید عباسپور، کارون 3 و کارون 4 در بالادست آن واقع شده اند لذا میزان رسوب ورودی به مخزن سد گتوند بسیار ناچیز بوده و لزومی به تخلیه آن وجود ندارد.
وی متذکر شد: آلایندهای ورودی به رودخانه کارون در گذشته نیز وجود داشته منتهی با این تفاوت که اولاً رشد جمعیت این مقدار نبوده و بنابراین میزان آلاینده ها نیز حجم کمتری داشته و ثانیاً دبی رودخانه در دوران ترسالی بوده و حجم آب بیشتری در رودخانه جریان داشته است.
