گروه اجتماعی- از آنجایی که در این چند سال اخیر روند زندگی خانواده ها تغییر پیدا کرده و در یک خانواده معمولا زن و شوهر خارج از محیط خانه مشغول به کار و فعالیت هستند، شغل جدیدی با نام «پرستار کودک در منزل» شکل گرفت که وظیفه نگهداری کودک را در برعهده دارند. این شغل از آنجایی که به ظاهر شغلی آسان به نظر می رسد برای همین طرفدار زیادی پیدا کرد و حتی نیازمندی های روزنامه ها، برای این شغل ستون مخصوصی در نظر گرفتند.
به گزارشافکارنیوز، معمولا کسانی که به سمت این شغل می آیند افرادی هستند که تحصیلات پرستاری ندارند و برای کسب درآمد به سمت چنین شغلی می آیند؛ برای همین چند سال پیش بود که قشر پرستار نسبت به این شغل و گذاشتن نام پرستار بر روی این افراد که تحصیلات پرستاری ندارند اعتراض کرد و از این تاریخ به بعد به جای نام «پرستار کودک در منزل» از نام «نگهدار کودک و سالمند» در ستون نیازمندی ها استفاده شد. این تمام ماجرا نیست. در طرف دیگر هیچ سازمانی مانند وزارت بهداشت، بهزیستی و… مسئولیتی برای دادن مجوز به پرستارهای خصوصی ندارد و در هیچ جای قانون هم
فعالیت این شرکت ها منع نشده است. همین موضوع سبب شد تا در این گزارش از نحوه کار شرکت های خدماتی و هزینه آن ها اطلاعاتی کسب کنیم و در گفت و گو با مسئولان به بررسی این موضوع بپردازیم.
از شیر مرغ تا جان آدمیزاد
نظافت منزل، حمل اثاثیه، مرمت و نوسازی ساختمان، تهیه و طبخ غذا، کارگر ساده، نگهبانی، سنگ سابی، سمپاشی، نگهداری کودک و سالمند و … از جمله فعالیت هایی است که شرکت های خدماتی آن ارائه می دهند و در تبلیغات خود به آن اشاره می کنند. با یک نگاه به عناوین فوق می توان دریافت که وقتی مقوله نگهداری کودک و سالمند(که مدیریتی خاص و افرادی باتجربه می طلبد) در کنار سمپاشی، نظافت، حمل اثاثیه، سنگ سابی و کارهای ساختمانی، در دامنه فعالیت های یک شرکت می گنجد، ممکن است در برخی مواقع تبعات خوبی نداشته باشد. والدین و خانواده ها به اعتبار ضمانت های لفظی یا آگهی های درج شده در مطبوعات یا
تابلوهای موجود در سطح شهر و با اعتماد به شماره ثبت مندرج در کنار نام شرکت ها، پرستار خصوصی استخدام می کنند و کودکان و سالمندان خود را به دست آن ها می سپارند.
به نام خدمات نظافت به کام نگهداری کودک
اما اینکه شرکت هایی که خدمات نگه داری کودک و سالمند ارائه می دهند چطور شرکت خود را بدون داشتن مجوز معتبر ثبت می کنند داستان جالبی دارد. چون آنها در ابتدایی که می خواهند شرکت خود را به ثبت برسانند نامی از نگهداری کودک به میان نمی آورند و برای کارهای دیگر مانند خدمات نظافت منزل می گیرند و سپس در تبلیغات خود از نگهداری کودک در منزل نیز نام می برند. این در حالی است که برخی از مشاغل خاص از جمله پرستاری کودک و سالمند، نیاز به استعلام از سازمان مرتبط دارند که در صورت مراجعه، از سازمان بهزیستی در مورد آنها استعلام می شود.
پروانه کسب شرکت های خدماتی با استعلام از اداره اماکن صادر شده است اما در اساسنامه این شرکت ها تنها عنوان خدماتی و نظافتی ذکر شده و اصلا نگهداری کودک و سالمند در اساسنامه آنها قید نشده است. سازمان ثبت شرکت ها باید درخصوص ثبت هر شرکتی و بخصوص شرکت های خدماتی، استعلام های جامع و کامل تری انجام دهد، برای مثال از اماکن ناجا و سایر مراجع استعلام کند و اماکن ناجا نیز باید هنگام صدور مجوز و اعلام موافقت خودشان تحقیقات کامل تری داشته باشند.
بهزیستی برای مراقبت کودکان مجوز صادر نمی کند
گروهی از شرکت های خدماتی که مسئولیت اعزام پرستار سالمند و کودک را به عهده دارند، برای دریافت مجوز ناچارند از بهزیستی تاییدیه داشته باشند و آنها که نظافتچی به خانه ها می فرستند فقط کافی است شرکت شان را به ثبت برسانند تا فعالیت شان قانونی شود، اما شواهد نشان می دهد نه بهزیستی واقعا می تواند بر عملکرد این شرکت ها نظارتی داشته باشد و نه سازمان ثبت شرکت ها صلاحیت های آنها را به شکل کاملی می سنجد. در این خصوص با حمیدرضا الوند، مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی به گفتگو نشست که الوند دراین باره می گوید: «در حال حاضر سازمان بهزیستی کشور در خصوص مراقبت کودک در
منزل مجوز صادر نکرده و نمی کند.
بهزیستی براساس ماده ۲۶ قانون تنظیم بخش مقررات، موظف است در۱۳مورد که نگهداری کودک در آنها درج نشده است؛ مجوز صادر کند و اینکه بعضی از مراکز برای جلب رضایت خانواده ادعا می کنند که مجوز از سازمان بهزیستی دارند؛ متخلف محسوب می شوند و نیروی انتظامی باید با آنها برخورد کند.»
الوند در ادامه از نحوه نظارت بهزیستی جهت عدم چنین تخلفاتی در شرکت های خدمانی و مشابه آنها می گوید: «دفتر بازرسی بر عملکرد بهزیستی نسبت به چنین سازمان هایی که با نام و ادعای داشتن مجوز از سوی سازمان بهزیستی اقدام می کنند برخورد کرده و شاید تا امروز تعداد محدودی از آنها از دید این سازمان خارج شده باشند که در این خصوص لازم است از یک طرف خانواده ها و از سوی دیگر رسانه ها و سپس نیروی انتظامی توجه هشیارانه عمل کنند.»
مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی به این نکته نیز اشاره می کند که بهزیستی قصد دارد تا در آینده طرحی برای خدمات مراقبت از کودکان در منزل ارائه دهد که فعلا دست نگه داشته اند و حتی طرح اولیه آن ریخته نشده و تنها صحبت هایی در این زمینه صورت گرفته است. در پایان نیز به این نکته اشاره می کند که: «اولین قدم برای جلوگیری از آسیب های ناشی از این موارد، فرهنگ سازی از طریق رسانه ها است تا مردم بدانند که هیچ نظارتی بر فعالیت این شرکت ها صورت نمی گیرد و هنوز مجوز قانونی هم برای انجام فعالیت این شرکت ها صادر نشده است.»
وزارت بهداشت هم مجوز صادر نمی کند
کلاف سردر گم پرستارهای خصوصی زمانی پیچده تر می شود که بدانیم وزارت بهداشت هم هیچ گونه مجوزی برای فعالیت این شرکت ها صادر نمی کند و آن ها هم از این موضوع گلایه دارند. در این رابطه غضنفر میرزابیگی، رییس کل سازمان نظام پرستاری می گوید: «گزارش‌هایی به دست ما می‌رسد مبنی بر اینکه بیماری را ترخیص کرده‌اند و بعد اشخاصی به عنوان پرستار به منزل بیمار رفته‌اند که اصلا پرستار نبوده‌اند. این به ضرر مردم است و آسیب می‌رساند. با ساماندهی خدمات پرستاری همه این موارد قانونی شده و نظارت‌پذیر می‌شوند.»
اگر فکر می کنید سازمان های دیگری مسئولیت مجوز دادن به این شرکت ها را دارند سخت در اشتباهید. با سازمان های دیگری مثل ثبت اسناد، اداره نظارت براماکن عمومی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، اتحادیه صنفی به ظاهر مرتبط و حتی شرکت های خدماتی که تماس گرفتیم هیچ کدام مسئولیت دادن مجوز و نظارت بر پرستارهای خصوصی را بر عهده نگرفتند. خلا قانونی از آن جا ناشی می شود که نه تنها هیچ مجوزی برای فعالیتی با عنوان نگهداری کودک و سالمند صادر نشده، بلکه در هیچ قانون و آیین نامه ای نیز چنین موضوعی عنوان یا ذکر نشده و نظارتی نیز از سوی هیچ سازمانی انجام نمی شود.
خبرهایی در راه است…
تمامی تناقض ها و خلاهای قانونی باعثشده تا وزارت بهداشت طرح هایی برای ساماندهی به پرستارهای خصوصی را در دستور کار خود قرار دهد. سازمان پرستاری خواهان آن است که طرح‌هایی نظیر پرستاران خصوصی، پرستاری در منزل و ارائه خدمات پرستاری در سه سطح همگی بیمه شوند و شرایط اجرای آنها در کشور فراهم شود. نرخ بالای هتلینگ بیمارستان های خصوصی از جمله موارد دیگری است که باعثشده تا وزارت بهداشت تصمیم بگیرد با قانونی کردن فعالیت پرستارهای خصوصی از هزینه بیماران کم کند. اکنون هزینه بستری بیماران در آی. سی. یو در بخش خصوصی بالای دو میلیون تومان است که فقط نزدیک به یک میلیون تومان آن
مربوط به هزینه هتلینگ بیمارستان میشود.
اگر شرایطی فراهم شود که خدمات دفاتر مشاوره‌ای پرستاری بیمه شود، همان بیمار را میتوان ترخیص کرد تا در منزل خدمت بگیرد. در این صورت بیمار هم امنیت روانی دارد و هم دچار عفونت بیمارستانی نمیشود و هزینه هلینگ بیمارستان را نمی‌پردازد. همچنین کمتر از ۳۰۰ هزار تومان بابت هر شب به پرستار در منزل می‌دهد. رییس کل سازمان نظام پرستاری دراین باره می گوید: «در این صورت هم بیمه درآمدی پیدا می‌کند، هم مردم آسوده خاطر هستند و هزینه کمتری را می‌پردازند و هم این امور ساماندهی می‌شوند.»
خطرات انتخاب های نادرست
چند خانواده که زخم این انتخاب نادرست را خورده بودند، مواردی از قبیل سرقت های مکرر از وسایل خانه، بی توجهی نسبت به گریه های نوزاد، مسمومیت کودک و دو هفته بستری شدن در بیمارستان به دلیل خوراندن تریاک توسط پرستار در منزل، استفاده از کلمات بسیار زشت و ناپسند در آهنگ لالایی کودک دیده شده همچنین مواردی از قبیل ایجاد روابط نامشروع و گسستن بنیاد یک خانواده، تجاوز به عنف و عدم امنیت پرستار، مرگ سالمند در اثر خوراندن داروی نابجا توسط پرستار نیز بعنوان حوادثی دردناک وجود داشته است و این حوادث، ما را به این یقین و باور می رساند که بنا بر ضرورتی انکارناپذیر، باید هرچه
سریعتر، متولی خاص و مسئولی ناظر و پاسخگو برای این معضل در نظر گرفته شود تا این معضل نوظهور، به سایر معضل های کهنه و ماندگار، اضافه نگردد که آنگاه، برای رفع آن، باید ده ها کمیته، کمیسیون و جلسه تشکیل داد و صدها نفر را مسئول و مشغول به حل و حذف این معضل کرد.
پرستار خصوصی ماهی ۸۰۰ هزار تومان
نیازمندی روزنامه ها را که ورق بزنید در بخش استخدام آن پر است از آگهی هایی که نیازمند نگهداردارنده کودک و سالمند هستند ما هم به تعدادی از اگهی ها تماس گرفتیم و در بعضی از آنها نیازمند نگهدار کودکمان بودیم و بعضی از آنها جویای کار.
نکته جالب در زمانی که جویای کاربودیم این بود که مدارک لازم برای ارائه به این شرکت ها با هم کاملا فرق داشتند، به طوری که گروهی از این شرکت ها صرفا شناسنامه، گروهی ضامن معتبر همراه شناسنامه و سفته و گروهی فقط کارت ملی می خواستند، علاوه بر این، گروهی از این شرکت ها رضایتنامه همسر را نیز در صورت متاهل بودن طلب می کردند و گروهی دیگر معتقد بودند نیازی به آن نیست، اما هیچ یک از این شرکت ها تقاضای ارائه گواهی عدم سوء پیشینه نکردند، آنها حتی از ما درباره تخصص هایمان برای نگهداری از سالمندان یا کودکان نپرسیدند و می گفتند بستگی به خانواده هایی دارد که به آنجا می روید و اگر
توانایی لازم برای ارائه خدمات را داشتید کفایت می کند.
نرم معمول حقوق هایی که پیشنهاد داده می شد بسته به ساعت و نوع خدمات هم فرق می کرد. اما حداقل از ۵۰۰ هزار تومان شروع می شد و به ۸۰۰ هزار تومان و حتی بالاتر هم می رسید. ولی زمانی که به دنبال پرستاری برای نگهداری کودکمان بودیم آنها سوالات معمولشان در خصوص سن، تاهل، تحصیلات و ظاهر پرستار موردنظر بود.
وقتی پرستار ایده آل مشخص می شد قرار بر این گذاشته می شد که چند نمونه(نگهدار کودک) معرفی کنند تا به منزل ما بیایند تا خانواده و کودک را ببینید و متوجه شوند با کدام یکی از آنها می توانند هم خانواده و هم کودک ارتباط برقرار کنند. وقتی از این شرکت ها در خصوص اینکه پرستاری که می فرستند چطور ضمانت می کنند پرسیدیم گفتند که خانواده با شرکت قراداد می بندند و آنها مسئولیت هر گونه کوتاهی را می پذیرند و اگر پذیرفته شدند بر اساس عقد قرارداد به اندازه حقوق یک ماه پرستار به شرکت نیز حق الضمه تعلق می گیرد.
