از گذشته تا به امروز در هر مرحله‌ای از زندگی، انسان‌ها با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این مشکلات به طور طبیعی سبب می‌شود روان انسان درگیر شده و هر شخص برای رفع همچنین مشکلاتی با متخصصین مربوطه در ارتباط باشند.امروزه با پیشرفت علم و روشنگری در زمینه‌های روانی، مردم بیشتر به روان‌شناس‌ها و مشاورین روی آورده‌اند و این قضیه باعث می‌شود بسیاری از مشکلات شخصی و اجتماعی به‌راحتی حل شود.مرحله اول بعد از موافقت برای انجام مشاوره ، فرد به مشاور مراجعه کرده و با صحبت‌ها و رفتارهای شخص، تشخیص داده خواهد شد که با مشاوره و روانشناس مشکل او حل می‌شود یا نه.در حالتی که با مشاوره مسئله حل شود تعداد جلسات نیز مشخص شده در غیر این صورت با صلاحدید مشاور و روانشناس در شرایطی که فرد برای درمان نیاز به دارو داشته باشد باید به روانپزشک مراجعه کند.
جمال شمس، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تعریف روان، اظهار کرد: مغز انسان عملکرد منحصربه‌فردی دارد که رفتار، هیجان و تفکر را شکل می‌دهد.وی با بیان اینکه بخش مهم عملکرد مغز به تفکرات و هیجانات مربوط است افزود: تنظیم هیجانات، واکنش و رفتار به این معنی که چگونه با دیگران ارتباط برقرار و یا رفتار کنیم و یا در هر موقعیتی چه واکنشی از خودمان نشان دهیم، مربوط به حوزه روان است.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه ادامه داد: مغز برای حرکت، تکلم و واکنش، کار انجام می‌دهد؛ ضمن اینکه گلوکوز نیز مصرف می‌کند و به انرژی نیاز دارد. شمس با تأکید بر اینکه عملکرد روان و مغز نیز مثل سایر بخش‌های بدن است اضافه کرد: بیماری‌های روان هیچ تفاوتی با سایر بیماری‌ها مثل بیماری معده، قلبی و ریوی ندارد؛ بنابراین نیازمند درمان است.
وی با اشاره به اینکه مواد شیمیایی در عملکرد مغز انسان مؤثر است، گفت: گیرنده‌ها و تحریکات الکتریکی می‌تواند فعالیت‌های مغز را به هم بریزد و یا آن را دچار اختلال کند، در نتیجه این به‌هم‌ریختگی می‌تواند خود را به شکل بیماری روان نشان دهد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه برخی بیماری‌ها و یا اختلالاتی که در عملکرد مغز ایجاد می‌شود با دارو درمان می‌شود و یا تا حدودی کنترل می‌شود، ادامه داد: مسئله مهم این است که این فعالیت‌ها تحت تأثیر دنیای پیرامون و عالم بیرون مغز نیز هستند، به این معنی که جدای از اینکه بحث سلول، مواد شیمیایی و ناقل‌های عصبی مطرح باشد، گیرنده‌ها نیز اثر دارند.
شمس عنوان کرد: اتفاقاتی که در دنیای بیرون رخ می‌دهد از طریق مختلف بر مغز ما اثر دارد؛ بنابراین زمانی که فعالیت‌های مغز ما تحت تأثیر محیط پیرامون است، می‌توانیم با روش‌هایی به‌غیراز دارودرمانی نیز بر مغز اثر بگذاریم.
شمس در پاسخ به این سؤال که چه زمانی مراجعه به روانپزشک و یا روانشناس ضرورت دارد؟ گفت: قاعدتاً زمانی که در سه حوزه تفکر، هیجان و رفتار دچار مشکل شده‌ایم باید به روانشناس بالینی و یا روانپزشک مراجعه کنیم، این وظیفه روانپزشک و روانشناس است که تشخیص دهد که مراجعه‌کننده به چه طیفی از خدمت نیاز دارد و بیمار را به‌درستی ارجاع دهد.
وی با اشاره به اینکه روان‌شناسان بالینی با کمک تکنیک‌های به خصوصی عملکرد مغز را به سمت عملکرد طبیعی پیش می‌برند ادامه داد: این متخصصان نیز به‌واسطه مواد شیمیایی در مغز و ناقل‌های عصبی این کار را انجام می‌دهند، یعنی روانشناس بالینی که روان‌درمانی شناختی رفتاری انجام می‌دهد با تکنیک‌ها و تغییراتی که در وضعیت شناختی فرد ایجاد می‌کند در واقع اثر بیولوژیک و یا زیستی برای فرد ایجاد می‌کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه با بیان اینکه روان‌شناسی بالینی به چندین رشته و تخصص تقسیم می‌شود گفت: مشاوره یکی از رشته‌های روان‌شناسی بالینی است، افراد در زندگی روزمره و در شرایط مختلف و یا پیداکردن بهترین راهکار برای حل مشکلات نیاز به کمک و مشورت دارند، این موضوع هیچ ارتباطی به بیماری روانپزشکی ندارد، اینها مواردی است که افراد روزمره با آن مواجه هستند و آشنایی مهارت مواجه با آن ضرورت دارد.
وی اضافه کرد: روان‌شناسی که در زمینه مشاوره تخصص دارد، فرد سالمی را که نیاز به کمک و مشورت دارد با بهترین راهکار راهنمایی می‌کند.متخصص روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: روانپزشک مستقیماً با مواد شیمیایی و ناقلها بر تحریکات الکتریکی اثر می‌گذارد.
وی افزود: روانپزشکان در واقع پزشکان عمومی هستند که دوره چهار‌ساله تخصص در این حوزه را دریافت کرده‌اند.به گفته شمس روانپزشکان با این موضوع آشنا هستند که بیماری‌ها را تشخیص و با استفاده از مواد شیمیایی یا همان داروها، فعالیت مغز را به سمت طبیعی شدن پیش ببرد. متخصص روانپزشکی دانشگاه با بیان اینکه در برخی مواد بیمار نیاز به درمان توامان با کمک روانشناس بالینی و روانپزشک دارد، اضافه کرد: واژه‌ای با عنوان "تراپیست" که این روزها متداول شده و مردم در بسیاری از موارد از آن استفاده می‌کنند، طیف وسیعی از درمان‌ها را در برمی‌گیرد. شمس متذکر شد: درعین‌حال اگر بخواهیم به شکل تخصصی موضوع را مطرح کنیم مشاوره برای شرایطی است که فرد بیماری و اختلال خاصی ندارد و برای راهنمایی و مدیریت شرایطی که نیاز به دانش و تخصص دارد به پزشک مراجعه می‌کند، ولی فردی که دچار بیماری و یا اختلال در عملکرد روان است(مثل افسردگی، خشم، اضطراب و...) به روان‌درمانگر مراجعه می‌کند.وی با تأکید بر اینکه روان‌درمانی، سبک‌های مختلفی دارد، اضافه کرد: این نوع درمان رویکردهای مختلفی مثل روان تحلیلی و درمان‌های شناختی رفتاری دارد.
