در هفته گذشته مقامات ترکیه به صورت رسمی از تعلیق روابط تجاری خود با رژیم صهیونیستی خبر دادند و در همین ارتباط وزارت بازرگانی این کشور روز پنجشنبه تایید کرد که تجارت با رژیم صهیونیستی را به طور کامل به حالت تعلیق درآورده‌اند و این تصمیم تا زمانی که از ارسال بی وقفه کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه اطمینان حاصل نشود، لازم الاجرا خواهد بود.
اوایل روز جمعه، عمر بولات، وزیر بازرگانی ترکیه نیز گفت که اقدامات محدودکننده تنها پس از آتش بس در غزه لغو خواهد شد.
در همین زمینه رجب طیب اردوغان نیز در سخنانی گفت: آنکارا به پایان دادن به تجارت ۹.۵ میلیارد دلاری خود با اسرائیل متوسل شد، زیرا دولت یهود در حال حاضر از حمایت کل غرب، به ویژه ایالات متحده، برخوردار است تا به اقدامات نظامی خود علیه فلسطینیان در غزه ادامه دهد.
رییس جمهور ترکیه در این زمینه ادامه داد: ما می‌خواستیم بدون عجله روند را ارزیابی کنیم و این گام را برداشتیم. کل غرب برای اسرائیل کار می‌کند. آنها برای اسرائیل کار می‌کنند، به ویژه ایالات متحده. همانطور که آنها سرمایه‌های خود را بسیج کردند، مردم فلسطین محکوم به این شدند که در برابر بمب‌های اسرائیلی بمیرند. ما نتوانستیم در مقابل این امر کاری نکنیم، بنابراین گام‌هایی برداشتیم و این در را بستیم.
بر اساس آمار تجارت خارجی ترکیه که توسط اسپوتنیک تحلیل شده است، این کشور در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۵.۴ میلیارد دلار کالا به اسرائیل صادر و ۱.۶ میلیارد دلار کالاهای اسرائیلی وارد کرده است.
کارشناسان مسائل بین‌الملل معتقد هستند که فشار افکار عمومی جهان اسلام و مردم ترکیه در اتخاذ این تصمیم از سوی دولت اردوغان موثر بوده است و آنها بعد از ۷ ماه از وقوع جنگ بر اثر این فشارها ناچار به اتخاذ این تصمیم شدند .
«علی حیدری» کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در طول هفت ماهی که از جنگ غزه می‌گذرد، ترکیه چهار رویکرد را در برابر این جنگ پیگیری کرده است چنان که در دو هفته اول مقامات ترکیه ،طرفین جنگ را به آرامش دعوت می‌کردند و بر موضوع پیروی از عقل سلیم و جلوگیری از گسترش بحران تاکید می‌کردند، اظهار کرد: از هفته دوم به بعد مقامات ترکیه متوجه شدند که این جنگ از جنگ‌های قبلی متفاوت است و در کوتاه مدت به پایان نمی‌رسد؛ بنابراین در همین چهارچوب بحث میانجیگری را مطرح کردند.
این کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به اجلاس فوق‌العاده وزیران امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در جده عربستان تصریح کرد: در این اجلاس هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه بحث میانجیگری میان فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی مطرح کرد و پیشنهاد داد که از طرف جریان مقاومت فلسطین و فلسطینی‌ها کشورهایی مثل ترکیه، مصر، عربستان و قطر میانجی باشند و از طرف اسرائیل نیز کشورهایی چون آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی در این عرصه نقش آفرینی کنند.
وی با بیان اینکه در این چارچوب دولت ترکیه موضوع تشکیل ۲ دولت فلسطینی و اسرائیلی را نیز مورد توجه قرار داده بود و بر موضوع آتش‌بس تاکید داشت، خاطرنشان کرد: از ماه دوم جنگ غزه برخی از اعتراضات در داخل ترکیه نسبت به سیاست‌های دولت این کشور در ارتباط با جنگ غزه شکل گرفت. در همین چارچوب معترضان می‌گفتند که چرا دولت ترکیه که داعیه رهبری جهان اسلام و حمایت از فلسطینی‌ها را دارد، کاری عملی در ارتباط با موضوع فلسطین انجام نمی‌دهد و تظاهرات در ترکیه در این ارتباط به صورت خودجوش و کوچک انجام می‌شود. در چارچوب همین فشارهای سیاسی، دولت اردوغان تلاش کرد که وارد میدان شود، چنانکه شاهد این بودیم که پس از چندی همایش بزرگی در استانبول برگزار شد و گفته شد که در این همایش بزرگ ضد اسرائیلی حدود یک میلیون نفر شرکت کرده‌اند.
حیدری با بیان اینکه در آن همایش، اردوغان مواضعی را علیه نتانیاهو مطرح کرد و او را هیتلر دوم و بعدها قصاب غزه نامید، گفت: از همین زمان بود که آتش انتقادات لفظی و زبانی مقامات ترکیه علیه نتانیاهو افزایش پیدا کرد، اما در سطح اقتصادی اتفاقی نیفتاد. در همان زمان برخی از مخالفان اردوغان و نمایندگان سیاسی احزاب در این کشور می‌گفتند که اگر ترکیه مخالف جنگ و جنایت‌های رژیم صهیونیستی است چرا روابط تجاری خود را با این رژیم قطع نمی‌کند و همچنان سوخت و بسیاری از موارد مورد نیاز این رژیم از ترکیه تامین می‌شود. چنانکه بر اساس آمار ۶۵ درصد از فولاد مورد نیاز اسرائیل از سوی ترکیه تامین می‌شود و ۴۰ درصد نفت و انرژی این رژیم نیز از مسیر ترکیه می‌گذرد.
وی با بیان اینکه حتی می‌توان گفت یکی از دلایل شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری‌ها نوع عملکرد دولت اردوغان در ارتباط با موضوع غزه بود، خاطرنشان کرد: حزب عدالت و توسعه با اختلاف ۲ درصدی از رقیب خود در این انتخابات شکست خورد. حال آنکه در جریان این انتخابات، حزب رفاه نو متعلق به آقای فاتح اربکان از ائتلاف اردوغان خارج شد و توانست برای اولین بار ۶ درصد آرا را کسب کند. به این حزب، اسلام‌گرایانی رای دادند که از سیاست‌های اردوغان در برابر اسرائیل شاکی بودند و معتقد بودند دولت اقدام عملی در مخالفت با جنگ انجام نداده است و در همین راستا شاهد این بودیم که اردوغان بعد از انتخابات و شکستی که متحمل شده بود گفت "ما پیام انتخابات را دریافت کردیم. "
حیدری ادامه داد: در مرحله چهارم دولت ترکیه در ابتدا تصمیم گرفت که روابط تجاری و اقتصادی خود را با رژیم صهیونیستی کاهش دهد و یک هفته بعد اردوغان اعلام کرد که کل این روابط را تعلیق می‌کنیم تا زمانیکه آتش بس شکل بگیرد و زمینه برای ارسال کمک‌های انسان دوستانه به غزه فراهم شود.
وی با بیان اینکه برخی تردیدها در بین افکار عمومی و جامعه سیاسی ترکیه در این ارتباط وجود دارد که آیا واقعا دولت اقدام به تعلیق این ارتباط کرده است؟ و آیا یک روزه دولت می‌تواند چنین تصمیمی را بگیرد و در این صورت وضعیت کالاهایی که آماده صادرات به این رژیم بودند چه می‌شود؟ اظهار کرد : در راستای همین تحولات، اردوغان نشستی را با جامعه تجار ترکیه برگزار کرد و گفت "در پی این تصمیم اتفاقات خاصی برای تجار رخ نمی‌دهد و گام به گام با هم وضعیت را مدیریت می‌کنیم و جلو می‌بریم و همین صحبت اردوغان باعث شد که شک و شبهه‌ها در این زمینه افزایش پیدا کند."
